Της Νινέττας Κοντράρου-Ρασσιά

To Tρόπαιο που στήθηκε στον Ορχομενό από τον Ρωμαίο στρατηγό Σύλλα, όταν το 87 π.Χ. νίκησε τα στρατεύματα του βασιλιά του Πόντου, Μιθριδάτη Στ’ του Ευπάτορος, θα αναστηλωθεί και θα αναδειχθεί, σύμφωνα με μελέτη που εγκρίθηκε από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.

Το μνημείο εντοπίστηκε το 2004 από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας σε ένα χωράφι στη θέση «Κυδωνιές», βόρεια της αποξηραμένης σήμερα λίμνης Κωπαΐδας. Ένα χρόνο μετά, αποφασίστηκε από το υπουργείο Πολιτισμού η αποκατάσταση του Τροπαίου του Σύλλα και η διαμόρφωση του ευρύτερου περιβάλλοντος χώρου. Στην σωστική ανασκαφή της αρχαιολόγου δρος Έλενας Κουντούρη, που προηγήθηκε, εντοπίστηκε πλήθος αρχιτεκτονικού υλικού που το αποτελούσαν και μια επιγραφή στο βάθρο του που επιβεβαίωνε την αρχική εκτίμηση της ανασκαφέως.

 

Επρόκειτο πράγματι για το Τρόπαιο του ύπατου Λεύκιου Κορνήλιου Σύλλα, που με την ιδιότητα του ανθυπάτου αποβιβάστηκε στην Ήπειρο και αντιμετώπισε τις δυνάμεις του Μιθριδάτη ματαιώνοντας τις επεκτατικές διαθέσεις του. Έγιναν δύο μάχες, μία στη Χαιρώνεια και άλλη μία στον Ορχομενό και οι δύο νικηφόρες για τους Ρωμαίους. Ο Σύλλας ίδρυσε δύο τρόπαια. Τμήμα του Τροπαίου της Χαιρώνειας βρέθηκε το 1989 στο λόφο Θούριον και το Τρόπαιο του Ορχομενού σε ιδιωτικό αγρό που απαλλοτριώθηκε στη θέση «Κυδωνιές» στον Πύργο Ορχομενού.

 

sylla tropaio4

 

Τη μελέτη αποκατάστασης και ανάδειξης αυτού του Τροπαίου, που σώζει το σύνολο των λίθινων αρχιτεκτονικών μελών του, εκπόνησαν οι έμπειροι αρχιτέκτονες Θέμης Μπιλής και Μαρία Μαγνήσαλη. Οι μελετητές ανέφεραν στο Συμβούλιο ότι έχουν αποκαλυφθεί όλα τα λίθινα μέρη του Τροπαίου είτε ακέραια είτε σπασμένα, προσφέροντας ένα μεγάλο ποσοστό διατήρησης του μνημείου. Βέβαια εκτός από ένα μικρό τμήμα της κατασκευής που βρίσκεται στη θέση της, τα υπόλοιπα τμήματα του μνημείου βρίσκονται διάσπαρτα στον αρχαιολογικό χώρο του Ορχομενού.

 

Το μνημείο, λόγω της μακροχρόνιας επίχωσης της ευρύτερης περιοχής, βρίσκεται 1 μέτρο ψηλότερα από το σημείο που ήταν στην αρχαιότητα και το θεμέλιό του κατά τη διάρκεια του χειμώνα είναι κάτω από τη στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα. Ως εκ τούτου η αναστήλωση του Τροπαίου θα γίνει στην ίδια θέση, αλλά σε υψηλότερη στάθμη. Η υποθεμελίωση θα επιχωθεί για να προστευθεί από τις καιρικές συνθήκες και η ανασύνθεσή του θα ακολουθήσει τον αρχαίο τρόπο δόμησης. Θα χρησιμοποιηθεί τιτάνιο για τη σύνδεση των λίθων και παρόμοιο με το αρχαίο υλικό για τυχόν συμπληρώσεις. Θα επανατοποθετηθούν τα αρχαία μέλη της ανωδομής του μνημείου (η επιγραφή, ο κορμός και η γλυπτή μορφή του).

 

sylla tropaio3

 

Όταν αναστηλωθεί το μνημείο θα ενταχθεί στο αρχαιολογικό πάρκο Ορχομενού, ώστε να υπάρξει προσέλκυση μεγάλου αριθμού επισκεπτών. Θα τοποθετηθούν πινακίδες με πληροφοριακό υλικό και γύρω του θα κατασκευαστεί ένα δίκτυο μονοπατιών με καθιστικά και χώρο για στάσεις. To 2017 αναμένεται και η επιστημονική δημοσίευση του μνημείου, τα στοιχεία της οποίας έχουν ήδη παρουσιαστεί στο συνέδριο για τη ρωμαϊκή Ελλάδα το 2015. Την ομάδα δημοσίευσης αποτελούν η Έλενα Κουντούρη, ο αρχαιολόγος στην ΕΦΑ Φωκίδας Νίκος Πετρόχειλος, η ερευνήτρια στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Σοφία Ζουμπάκη και οι δύο αρχιτέκτονες που έκαναν τη μελέτη αναστήλωσης του Τροπαίου Θέμης Μπιλής και Μαρία Μαγνήσαλη.