Γράφει η Μαρίνα Κουρμπέλα
Με την ευκαιρία της συνάντησης, σήμερα στην Αθήνα,του Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά, με τον Αναπληρωτή Πρωθυπουργό της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, αρμόδιο για τις σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, Bujar Osmani, ο οποίος θα συναντηθεί και με τον Αναπληρωτή Υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Κατρούγκαλο, δημοσιεύουμε σύντομη ανασκόπηση της ευρωπαϊκής πορείας της πΓΔΜ.
Ο ρόλος της Ελλάδας στην πορεία της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, όπως και των άλλων χωρών των Δυτικών Βαλκανίων προς την ΕΕ είναι καθοριστικός και αδιαμφισβήτητος. Τη σημαντικότητα της πρωτοβουλίας της Ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ να συγκαλέσει τη Διάσκεψη Κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων, στις 21 Ιουνίου 2003 στη Θεσσαλονίκη, όπου οι χώρες αυτές χαρακτηρίστηκαν εν δυνάμει υποψήφιες για ένταξη στην ΕΕ αναγνωρίστηκε από όλους.
Το κείμενο που αποτελεί το θεσμικό πλαίσιο για τη διεύρυνση της ΕΕ προς κάθε χώρα των Δυτικών Βαλκανίων έχει συνταχθεί στο Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών στο εξάμηνο της Ελληνικής Προεδρίας στην ΕΕ ( Ιανουάριο- Ιούνιο 2003).
Όταν ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της Διάσκεψης Κορυφής της Θεσσαλονίκης, ο δρόμος της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας και των άλλων χωρών των Δυτικών Βαλκανίων προς την ΕΕ είχε ανοίξει..
Σε λιγότερο από έναν χρόνο, συγκεκριμένα, στις 26 Φεβρουαρίου 2004, η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας υπέβαλε αίτηση προσχώρησης στην ΕΕ. Η Επιτροπή διατύπωσε θετική γνώμη επί του θέματος στις 9 Νοεμβρίου 2005.
Κατά τη σύνοδό του στις 15 και 16 Δεκεμβρίου 2005, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε να χορηγήσει στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας καθεστώς υποψήφιας για προσχώρηση χώρας.
Στις 18 Φεβρουαρίου 2008, το Συμβούλιο ενέκρινε την αναθεωρημένη εταιρική σχέση προσχώρησης με την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας.
.Στις 15 Δεκεμβρίου 2015, το Συμβούλιο ενέκρινε συμπεράσματα σχετικά με τη διαδικασία σταθεροποίησης και σύνδεσης ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων, στην οποία περιλαμβάνεται και η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας.
Από τις 19 Δεκεμβρίου 2009, οι πολίτες της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας έχουν τη δυνατότητα να ταξιδεύουν στον χώρο Σένγκεν χωρίς θεώρηση διαβατηρίου
Στις 15 Δεκεμβρίου 2015, το Συμβούλιο ενέκρινε συμπεράσματα σχετικά με τη διαδικασία σταθεροποίησης και σύνδεσης ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων, στην οποία περιλαμβάνεται και η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας.
Το Συμβούλιο της ΕΕ δεν έχει ακόμη λάβει απόφαση για έναρξη των διαπραγματεύσεων προσχώρησης.
Η πορεία προσέγγισης της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας προς την ΕΕ
Στην έκθεση της Επιτροπής για την πολιτική της διεύρυνσης το 2016,μεταξύ άλλων, αναφέρεται:
Δημόσια Διοίκηση:Η χώρα έχει προετοιμαστεί σε μέτριο βαθμό όσον αφορά τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησής της. Σημειώθηκε σχετική πρόοδος, αν και περιορισμένη, κατά το προηγούμενο έτος. Η εφαρμογή του νέου νομικού πλαισίου σχετικά με τη διαχείριση των ανθρώπινων πόρων έχει αρχίσει. Εντούτοις, έχει σημειωθεί ανεπαρκής πρόοδος στην εφαρμογή των προηγούμενων συστάσεων της Επιτροπής. Αντί να ανασταλούν, οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου συνέχισαν να μετατρέπονται σε αορίστου χρόνου χωρίς ανοικτό διαγωνισμό.
Τα αναποτελεσματικά μέτρα λογοδοσίας, η χρήση του δημόσιου τομέα ως πολιτικού μέσου, οι ισχυρισμοί για άσκηση πίεσης σε δημοσίους υπαλλήλους και η εικαζόμενη πολιτικοποίηση της διοίκησης κατά τη διάρκεια ενός εκλογικού έτους εξακολουθούν να προκαλούν ανησυχία. Μια συνολική στρατηγική για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης για την περίοδο 2017-2022 είναι υπό προετοιμασία με καθυστέρηση. Επιπλέον, η έλλειψη πολιτικής δέσμευσης για την υλοποίηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων στη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών οδήγησε σε σημαντική μείωση της χρηματοδοτικής βοήθειας της ΕΕ το 2016.
Δικαστικό σύστημα:Το δικαστικό σύστημα της χώρας παρουσιάζει κάποιο επίπεδο προετοιμασίας. Ωστόσο, υπήρξε οπισθοδρόμηση από το 2014 και τα επιτεύγματα της μεταρρυθμιστικής διαδικασίας της προηγούμενης δεκαετίας έχουν υπονομευθεί από τις επαναλαμβανόμενες πολιτικές παρεμβάσεις στο έργο της δικαιοσύνης. Οι αρχές δεν κατόρθωσαν να επιδείξουν την αναγκαία πολιτική βούληση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των βαθύτερων προβλημάτων όπως ορίζονται στις «επείγουσες μεταρρυθμιστικές προτεραιότητες». Τα εμπόδια που αντιμετώπισε η νεοσυσταθείσα ειδική εισαγγελία κατέδειξαν την ανάγκη να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η έλλειψη ανεξαρτησίας του δικαστικού σώματος και να αποτραπεί η επιλεκτική δικαιοσύνη.
Καταπολέμηση της διαφθοράς: Η χώρα έχει επιτύχει κάποιο επίπεδο προετοιμασίας. Η διαφθορά επικρατεί σε πολλές περιοχές και εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρό πρόβλημα. Το νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο έχει αναπτυχθεί. Ωστόσο, οι διαρθρωτικές αδυναμίες της κρατικής επιτροπής για την πρόληψη της διαφθοράς και οι πολιτικές παρεμβάσεις στο έργο της έχουν ελαχιστοποιήσει τα αποτελέσματα προηγούμενων προσπαθειών. Εξακολουθεί να υπάρχει ανάγκη για εδραίωση ενός πειστικού ιστορικού, ιδίως σε υποθέσεις διαφθοράς σε υψηλό επίπεδο.
Σχετικά με την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, η χώρα έχει επιτύχει κάποιο επίπεδο προετοιμασίας. Το νομοθετικό πλαίσιο είναι σε γενικές γραμμές εναρμονισμένο με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και έχουν εκπονηθεί στρατηγικές. Ωστόσο, πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω η ικανότητα επιβολής του νόμου για τη διερεύνηση οικονομικών εγκλημάτων και τη δήμευση περιουσιακών στοιχείων.
Προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων: Το νομοθετικό και θεσμικό πλαίσιο ευθυγραμμίζεται σε μεγάλο βαθμό με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες για να εξασφαλιστεί ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ευάλωτων ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των προσφύγων και των μεταναστών. Υπάρχει, επίσης, μια συνεχής έλλειψη πολιτικής βούλησης και επαρκών πόρων με αποτέλεσμα οι σχετικοί εποπτικοί και ρυθμιστικοί φορείς να μην είναι σε θέση να εκτελούν τα καθήκοντά τους ανεξάρτητα και αποτελεσματικά.
Οι πλέον περιθωριοποιημένες κατηγορίες του πληθυσμού εξακολουθούν να μην απολαύουν πλήρους προστασίας. Όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης, η χώρα έχει επιτύχει κάποιο επίπεδο προετοιμασίας. Ωστόσο, η ελευθερία της έκφρασης και η κατάσταση των μέσων ενημέρωσης εξακολουθούν να αποτελούν σοβαρή πρόκληση στο σημερινό πολιτικό κλίμα.
Περιφερειακή συνεργασία: Η χώρα εξακολουθεί να διατηρεί καλές σχέσεις με άλλες χώρες της διεύρυνσης και συμμετείχε ενεργά σε περιφερειακές πρωτοβουλίες. Έχουν ληφθεί μέτρα για τη βελτίωση των σχέσεων καλής γειτονίας, μεταξύ άλλων με την πρόσφατη πρόοδο στην εφαρμογή των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης με την Ελλάδα. Το «ζήτημα της ονομασίας» πρέπει να επιλυθεί επειγόντως.
Οικονομικά κριτήρια: Η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας έχει καλό επίπεδο προετοιμασίας στην ανάπτυξη μιας λειτουργούσας οικονομίας της αγοράς. Συνολικά, δεν σημειώθηκε καμία πρόοδος προς τη δημιουργία μιας λειτουργούσας οικονομίας της αγοράς κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς. Η μακροοικονομική σταθερότητα διατηρήθηκε και το μακροοικονομικό περιβάλλον ενισχύθηκε περαιτέρω το 2015. Αυτό υποστηρίχθηκε από σημαντικές δημόσιες δαπάνες υποδομών και από άμεσες ξένες επενδύσεις, μολονότι παρατηρήθηκαν σημάδια αδυναμίας στο πρώτο τρίμηνο του 2016.
Παρά το γεγονός ότι παραμένει υψηλή, ιδίως για τους νέους, η ανεργία μειώθηκε κατά την υπό εξέταση περίοδο. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν ορισμένα προβλήματα, όπως η χαμηλή ανταγωνιστικότητα του εγχώριου ιδιωτικού τομέα, ο οποίος παρακωλύεται από την αδυναμία εκτέλεσης συμβάσεων, την εκτεταμένη άτυπη οικονομία, καθώς και τη δυσκολία πρόσβασης στη χρηματοδότηση. Η διαχείριση των δημόσιων οικονομικών δεν βελτιώθηκε και το δημόσιο χρέος αυξήθηκε περαιτέρω.
Η οικονομία έχει μέτριο επίπεδο προετοιμασίας για να αντιμετωπίσει τις ανταγωνιστικές πιέσεις και τις δυνάμεις της αγοράς στο εσωτερικό της Ένωσης. Σημειώθηκε κάποια πρόοδος για την προώθηση της καινοτομίας και των ξένων επενδύσεων και η ψηφιοποίηση προχωρά με ταχύ ρυθμό. Ωστόσο, η οικονομία είναι ελάχιστα διαφοροποιημένη και η μεταποιητική βιομηχανία παράγει κυρίως προϊόντα χαμηλής προστιθέμενης αξίας. Η οικονομία εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται από αδυναμίες στα προγράμματα εκπαίδευσης, από χαμηλούς ρυθμούς καινοτομίας και από σημαντικές επενδυτικές ανάγκες, μεταξύ άλλων και σε δημόσιες υποδομές, που την καθιστούν λιγότερο ανταγωνιστική.
Ανάληψη των υποχρεώσεων που απορρέουν από την ιδιότητα του μέλους, η χώρα είναι προετοιμασμένη σε μέτριο βαθμό στους περισσότερους τομείς, μεταξύ άλλων στους τομείς του ανταγωνισμού, των μεταφορών και της ενέργειας. Απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες γενικά, ιδίως στους ελάχιστους τομείς στους οποίους η χώρα βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο προετοιμασίας, όπως η ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων. Απαιτείται επίσης μεγαλύτερη έμφαση στη διοικητική ικανότητα και την αποτελεσματική εφαρμογή.
Μετανάστευση: Η χώρα εξακολούθησε να επηρεάζεται από τη μεταναστευτική κρίση. Το γεγονός αυτό επιβάρυνε σημαντικά το σύστημά της για το άσυλο και τη μετανάστευση. Η χώρα συνέχισε να συνεργάζεται με τις γειτονικές χώρες και τα κράτη μέλη κατέβαλαν προσπάθειες για να παρέχουν καταφύγιο και ανθρωπιστική βοήθεια, με τη στήριξη της ΕΕ καθώς και άλλων φορέων. Η χώρα πρέπει να συνεχίσει τις προσπάθειές της προκειμένου να διασφαλίσει αποτελεσματικό έλεγχο των προσφύγων και των μεταναστών και την αντιμετώπιση συναφών αναγκών προστασίας. Η χώρα πρέπει επίσης να συνεχίσει τις προσπάθειές της για τη μείωση του αριθμού των αβάσιμων αιτήσεων ασύλου που υποβάλλουν οι υπήκοοί της στα κράτη μέλη της ΕΕ.
Οι διαπραγματεύσεις προσχώρησης, που είναι σε εξέλιξη
Διαπραγματεύσεις για ένταξη στην ΕΕ διεξάγονται με τις εξής χώρες:
Σερβία – Ιανουάριος 2014
Μαυροβούνιο – Ιούνιος 2012
Τουρκία – Οκτώβριος 2005
Υποψήφιες για ένταξη έχουν χαρακτηριστεί:
Αλβανία – Ιούνιος 2014
Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας – Δεκέμβριος 2005
και δυνάμει υποψήφιες χώρες είναι:
Βοσνία-Ερζεγοβίνη – υπέβαλε αίτηση τον Φεβρουάριο του 2016
Κοσσυφοπέδιο. (Η ονομασία αυτή χρησιμοποιείται με επιφύλαξη των θέσεων ως προς το καθεστώς, και συνάδει με την απόφαση 1244/1999 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και τη γνώμη του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου).
Πηγή: Βlog:marina anastas.kourbela
