Ουάσιγκτον. Του Δ.Π. Δήμα (dpdimas29@gmail.com)
Αυτό ήταν το μήνυμα που, όπως λέγεται, είχε μεταφέρει στην Αθήνα τον Νοέμβριο ο, πρώην πλέον, Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος στις κατ’ ιδίαν συνομιλίες του είχε προβεί σε παραινέσεις για πρόοδο στις συνομιλίες του Κυπριακού.
Ο ερχομός του Ντόναλντ Τραμπ και η αβεβαιότητα ιεράρχησης των προτεραιοτήτων της νέας αμερικάνικης κυβέρνησης ήταν, καθ’ όλες τις ενδείξεις, η «κινητήρια δύναμη» πίσω από τη ροή των εξελίξεων του τελευταίου διμήνου στο Κυπριακό που τελικά οδήγησαν στην πραγματοποίηση της διάσκεψης της Γενεύης.
Για τους γνωρίζοντες, αλλά και για εκείνους εκ των αναλυτών που βλέπουν με ψυχραιμία τις εξελίξεις, δεν υπήρχαν επαρκή στοιχεία που να δικαιολογούν την καλλιέργεια αισιοδοξίας αυτήν την εποχή για την προώθησης λύσης στο από 10ετίες υφιστάμενο αυτό πρόβλημα.
Τουναντίον, δύσκολα υποστηριζόταν η καλλιεργηθείσα αισιοδοξία από τις επικρατούσες συνθήκες. Έτσι, ήταν εύλογες οι απορίες αναλυτών και λοιπών παραγόντων για τη χρονική στιγμή και τη φύση των συνομιλιών που κατέληξαν στο «σόου» της Γενεύης. Και, εν τέλει, σε τι αποσκοπούσαν αυτές οι συνομιλίες.
Κατ’ αρχήν και το σπουδαιότερο ίσως, η χρονική συγκυρία των γεγονότων συνέπεσε με τη μεταβατική περίοδο στην Ουάσινγκτον, από την κυβέρνηση Ομπάμα στην κυβέρνηση Τραμπ.
Η εμπειρία των τελευταίων 10ετιών έχει διδάξει πως, πέραν σημαντικών διεθνών ζητημάτων που απαιτούν άμεση αμερικάνικη προσοχή και παρέμβαση, είναι αδιανόητο να σκεφθεί κανείς πως η Ουάσινγκτον θα έδινε την προσοχή της σε αλλά χρονίζοντα ζητήματα, όπως το Κυπριακό, στη διάρκεια προεκλογικής χρονιάς. Πολύ, δε, λιγότερο όταν προ των θυρών, μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου, η κυβέρνηση εν αναμονή ήταν διαφορετικού κόμματος.
Περαιτέρω, την περίοδο αυτή, η Τουρκία βρίσκεται εν μέσω της μεγαλύτερης κρίσης στην ιστορία της και, εν γένει, η κατάσταση στο εσωτερικό της γείτονος είναι απολύτως ασταθής.
Οπότε, και αν ακόμη υποτεθεί πως το Κυπριακό ήταν πραγματικά στις προτεραιότητες του προέδρου Ερντογάν, και επίσης αν υποτεθεί πως και ο ίδιος θα επιθυμούσε πρόοδο, θα ‘ταν εξαιρετικά δύσκολο γι’ αυτόν να κάνει κινήσεις «καλής θελήσεως» λόγω των αναγκαίων για τον ίδιον συμμαχιών με ακροδεξιά και εθνικιστικά στοιχεία, τα οποία χρειάζεται για να ικανοποιήσει τις πολιτικές του επιδιώξεις – με στοιχεία, δηλαδή, που είναι αντίθετα σε οποιεσδήποτε παραχωρήσεις για την ανεύρεση λύσης.
Επίσης, ένα έτερο και άκρως ενδιαφέρον στοιχείο στην καταγραφή των δυσκολιών της χρονικής συγκυρίας σχετίζεται με το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι για πρώτη φορά εν χορώ δεν έχουν κρύψει την απέχθειά τους για τις κρατούσες στη γείτονα συνθήκες και, δικαιολογημένα, έχουν βάλει στο στόχαστρο προσωπικά τον κ. Ερντογάν. Η σημερινή Τουρκία και ο ηγέτης της είναι ανεπιθύμητοι στην Ευρώπη.
Παλαιότερα, οι Ευρωπαίοι ή τουλάχιστον μερικοί εξ αυτών τηρούσαν τα προσχήματα – πέραν βεβαίως εκείνων που ήσαν απολύτως υποστηρικτικοί προς την Άγκυρα, κυρίως Γερμανοί πολιτικοί. Τώρα έχουν «πέσει οι μάσκες» και, αντίθετα από το παρελθόν, οι Ευρωπαίοι έχουν συλλήβδην κάνει σαφείς τις διαθέσεις τους κατά της Άγκυρας και των εκεί τεκταινόμενων. Είναι γεγονός ότι και οι Τούρκοι από την πλευρά τους έχουν… «αμοιβαία αισθήματα» για τους Ευρωπαίους.
Γενικότερα, εκείνα που παρατηρούνται το διάστημα αυτό στη Γενεύη, αλλά και στις πρωτεύουσες των εμπλεκόμενων πλευρών (σ.σ. πλην της Ουάσινγκτον που βρίσκεται σε κυβερνητική αλλαγή), συνθέτουν ένα νεφελώδες περιβάλλον, ιδιαίτερα όταν ορισμένοι ομιλούν περί προόδου στις συνομιλίες.
Πολλές, λοιπόν, οι απορίες για τη χρονική συγκυρία των συνομιλιών και ως εκ τούτου γεννάται το βασικό και εύλογο ερώτημα: Προς τι όλα αυτά; Υπάρχει ουσία και σε τι συνίσταται αυτή;
Όταν ο πρόεδρος Ομπάμα μετέβη στην Αθήνα τον Νοέμβριο, φέρεται να προέβη σε κατ’ ιδίαν παραινέσεις για πρόοδο στις συνομιλίες του Κυπριακού, χωρίς, ωστόσο, να είναι πιεστικός ή να μεταφέρει πράγματα που θα μπορούσαν να ερμηνευθούν ως πίεση.
Όπως λέγεται, ο κ. Ομπάμα ήταν άκρως προσεκτικός σε αυτό, δεδομένου ότι το πρόγραμμά του δεν προέβλεπε και αντίστοιχη επίσκεψη στην Άγκυρα ούτως ώστε να έχει τη δυνατότητα να εξισορροπήσει τα πράγματα με τυχόν ανάλογες παραινέσεις στην άλλη πλευρά του Αιγαίου.
Μάλιστα, κατά τους γνωρίζοντες, στις συνομιλίες του με τον πρωθυπουργό Τσίπρα, ο κ. Ομπάμα… «ομολόγησε» πως δεν γνωρίζει το Κυπριακό σε βάθος και λέγεται πως συνέστησε στον συνομιλητή του να «μιλήσει με τον Τζο», τον αντιπρόεδρό του Τζο Μπάιντεν, για τον οποίο είπε πως γνωρίζει το θέμα «απ’ έξω και ανακατωτά» – εξ ου και οι πρόσφατες τακτικές συνομιλίες Τσίπρα και Μπάιντεν για το θέμα.
Οι παραινέσεις Ομπάμα είχαν ενσωματωμένο το διακριτικό μήνυμα του Αμερικάνου πρόεδρου πως η ελληνική πλευρά δεν θα πρέπει, επ’ ουδενί, να φύγει από τις διαπραγματεύσεις και πως «οπωσδήποτε θα πρέπει να βρει κάτι στο τραπέζι» η επόμενη αμερικάνικη κυβέρνηση – ούτως ώστε, τη δεδομένη στιγμή και ανάλογα με τις γεωπολιτικές προτεραιότητες της νέας κυβέρνησης, όταν το Κυπριακό μπει εκ νέου στην αμερικάνικη ατζέντα, να βρει η κυβέρνηση Τραμπ «από κάπου ν’ αρχίσει, και όχι εκ του μηδενός»…
Να υπάρχει, δηλαδή, μια κάποια πρόοδος – που να συνίσταται έστω από το γεγονός ότι οι δυο πλευρές εξακολουθούν να κάθονται στο ίδιο τραπέζι και εξακολουθούν να συνομιλούν!…
Αποτελεί αυτή μια εύλογη ερμηνεία των τελευταίων εξελίξεων γύρω από το Κυπριακό και ίσως λύνει κάποιες απορίες, καθώς ο νέος Αμερικάνος πρόεδρος ετοιμάζεται να εισέλθει και επίσημα σήμερα στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου.
