Της Μαρίνας Κουρμπέλα (marinakourbela@gmail.com)
Το μεγαλύτερο γεγονός της Συνόδου των Μεσογειακών Χωρών της Ε.Ε., που έγινε, χθες, 9 Σεπτεμβρίου 2016, στην Αθήνα, με πρωτοβουλία του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, είναι η ίδια η Σύνοδος.
Τα σημαντικά αποτελέσματα της Συνόδου, όπως η Διακήρυξη των Αθηνών, που θα μείνει στην ευρωπαϊκή ιστορία και αποτελεί βημα προς ένα νέο ξεκίνημα, όσο σημαντικά και αν είναι, από κάποιους μπορεί να υποεκτιμηθούν, να αμφισβητηθούν.
Το γεγονός, όμως, της Συνόδου δεν μπορούν να το παραβλέψουν. Είναι γεγονός. Η Σύνοδος έγινε. Είναι, ευτυχώς, μια μη αναστρέψιμη εξέλιξη. Να επισημάνουμε, δε, πως αν κοινές προσπάθειες που γίνονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση και έχουν ενωτικό χαρακτήρα, όπως αυτή η Σύνοδος, και όχι διασπαστικό, επιτυγχάνουν, αποβαίνουν σε καλό όλων.
Γιατί οργανώθηκε η Σύνοδος
Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος είχε την πρωτοβουλία της οργάνωσης αυτής της συνόδου, τόνισε με έμφαση ότι η Σύνοδος δεν είναι άλλη μία πρωτοβουλία διαίρεσης και διχασμού. Αυτή η σύνοδος, είπε, είναι μια θετική συμβολή στο διάλογο για το μέλλον της Ευρώπης που ξεκινά στη Σύνοδο των 27 στην Μπρατισλάβα, και ανακοίνωσε την υιοθέτηση της Διακήρυξης των Αθηνών.
Η Διακήρυξη αυτή είναι εστιασμένη στις τρεις θεματικές: Τα θέματα που αφορούν τις προκλήσεις της ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή, την οικονομία και τις προτάσεις τους για τη δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή, το προσφυγικό-μεταναστευτικό.
Οφείλουμε, επισήμανε, να καταθέσουμε τη δική μας προσέγγιση στην αντιμετώπιση και υπέρβαση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε, απαντώντας στις δυνάμεις του εθνικισμού και της ξενοφοβίας.
Ο κ. Τσίπρας αναφέρθηκε σε επισήμανση του Γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ στη σύνοδο, ότι σε μεγάλο βαθμό το μέλλον της Ευρώπης διακυβεύεται σήμερα στη Μεσόγειο. Μας ενώνει η κοινή μας θάλασσα αλλά και μια μεγάλη ιστορική κληρονομιά, ένας πολιτισμός με διαφορετικές ρίζες, αλλά κοινή περπατησιά. Ο μεσογειακός πολιτισμός μπόλιασε τον ευρωπαϊκό, είπε ο πρωθυπουργός.
Έτσι και εμείς με τη συνεννόησή μας από εδώ και στο εξής θέλουμε να μπολιάσουμε το διάλογο για μια καλύτερη Ευρώπη, που θα εμπνεύσει ξανά τους Ευρωπαίους πολίτες.
Αναφερόμενος στην κοινή προσπάθεια των «7», ο κ. πρωθυπουργός είπε πως η ίδια η παρουσία των 7 χωρών στην Αθήνα αναδεικνύει την κοινή βούλησή μας να ενισχύσουμε τη συνοχή και την ενότητα της Ευρώπης.
Το ευρωπαϊκό πλαίσιο της Συνόδου
Να θυμίσουμε πως η Σύνοδος των Αθηνών έγινε σε μια εποχή όπου η Ευρωπαϊκή νωση αντιμετωπίζει αποεπένδυση, ισχυρό, διεθνή ανταγωνισμό, μεγάλη ανεργία, ανεξέλεγκτες καταστάσεις στο προσφυγικό/μεταναστευτικό, στο εξωτερικό έναν περίγυρο καταστροφών, και τους ποιλίτες να δυσπιστούν, παρατηρώντας σε σύγχυση τα έργα των αρμοδίων.
Η αριθμητική διάσταση της Συνόδου
Στη Σύνοδο των Αθηνών δεν μετείχαν μόνο οι επτά Ευρωπαίοι ηγέτες (ο ένας με τον εκπρόσωπό του). Μετείχαν το ένα τέταρτο των κρατών-μελών της Ε.Ε., πάνω από το ένα τρίτο των μελών της Ευρωζώνης, πάνω από το ένα τρίτο του πληθυσμού της Ε.Ε. και πάνω από το ένα τρίτο των βουλευτάν που έχουν εκλέξει, άμεσα, οι λαοί των 28 κρατών-μελών (225 από τους 751). Αυτούς εκπροσωπούσαν οι «7» και αυτό θα μετρηθεί στην Μπρατισλάβα.
Η ευρωπαϊκή διάσταση
Στη σύνοδο μετείχε το ένα τρίτο των ιδρυτικών μελών της πρώτης Κοινότητας, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα-ΕΚΑΧ, η Γαλλία και η Ιταλία.
Η Γαλλία δεν είναι μόνο μια χώρα-μέλος της Ε.Ε., είναι η μητέρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με μια γαλλική ιδέα και μια γερμανική αποδοχή της πρότασης της Γαλλίας ξεκίνησε το όλο εγχείρημα, που έλαβε μορφή ως ΕΚΑΧ το 1952 με συμμετοχή ακόμη άλλων τεσσάρων χωρών, του Βελγίου, της Ιταλίας, του Λουξεμβούργου και της Ολλανδίας.
Η παρουσία της Γαλλίας σε τέτοιες πρωτοβουλίες, όπως αυτή της Συνόδου των Αθηνών, έχει «ειδικό ευρωπαϊκό βάρος» και αντιλαμβάνεται κανείς πως αν δεν είχε εκτιμηθεί το όλο εγχείρημα ως εποικοδομητικό ή ως ουσιαστική συμβολή για ένα νέο, ουσιαστικό ξεκίνημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο Γάλλος πρόεδρος Φ. Ολάντ δεν θα ήταν στην Αθήνα.
Η Ιταλία είναι επίσης ένα μέλας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με ιστορικό, ευρωπαϊκό παρελθόν. Θα αναφέρουμε μόνο την υπογραφή το 1957 των Συνθηκών της Ρώμης, για την ίδρυση της ΕΟΚ και της ΕΥΡΑΤΟΜ, οι οποίες τέθηκαν σε ισχύ το 1958.
Δεν θα αναφερθούμε στις άλλες τέσσερις χώρες που μετείχαν στη Σύνοδο, προκειμένου να μην προβάλουμε τη μια περισσότερο ή λιγότερο από την άλλη. Θα αναφερθούμε όμως στην Ελλάδα, την οικοδέσποινα της Συνόδου.
Εκτός από το όνομα που «έχει δώσει στην Ευρώπη», η Ελλάδα έχει αναπτύξει δραστηριότητες με έντονη ευρωπαϊκή διάσταση. Σχετικά με τη διεύρυνση της Ε.Ε. «έχει εντάξει» δεκαέξι χώρες. Η Νορβηγία, με ένα οριακού αποτελέσματος δημοψήφισμα, τελικά δεν εντάχθηκε. Καμία άλλη χώρα-μέλος της Ε.Ε. δεν έχει να επιδείξει τέτοια συμβολή στο μεγάλωμα της Ε.Ε.
Σχετικά, δε, με την ένταξη της Αυστρίας, της Σουηδίας και της Φινλανδίας (στη Νορβηγία αναφερθήκαμε), οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις ολοκληρώθηκαν με πολύ κόπο επί ελληνικής Προεδρίας στην Ε.Ε. το δεύτερο εξάμηνο του 1994, και υπογράφηκαν τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κέρκυρας. Επίσης, επί ελληνικής Προεδρίας το 2003 άνοιξε και θεσμικά ο δρόμος για την ένταξη βαλκανικών χωρών στην Ε.Ε.
Η οικονομική διάσταση
Στη Σύνοδο των Αθηνών προτάθηκε ο διπλασιασμός των πόρων του Σχεδίου ή Πακέτου Γιούνκερ. Ο ακριβής τίτλος είναι «Ένα Επενδυτικό Σχέδιο για την Ευρώπη». Μια πρωτοβουλία του προέδρου της Επιτροπής, Γιούνκερ, που αρχικά προβλέπει επενδύσεις 315 δισεκατομμυρίων ευρώ. Αντιλαμβάνεται κανείς πως αν διπλασιαστεί το ποσόν αυτό ο αντίκτυπος θα είναι πολύ θετικός για την Ελλάδα και τα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε.
Θα γίνει ο διπλασιασμός; Η εκτίμηση είναι, «ναι». Η πρόταση δεν θα γινόταν αν, έστω άτυπα, δεν υπήρχε θετικό νεύμα από την Επιτροπή, ή έστω η εκτίμηση πως η Επιτροπή θα το δεχτεί.
Εμείς, πάντως, έχουμε αναρτήσει άρθρο σχετικά με τη σκοπιμότητα επανάληψης της πρωτοβουλίας Ντελόρ, που οδήγησε το 1988 σε υπερδιπλασιασμό των πόρων των Διαρθρωτικών Ταμείων, προκειμένου να μεταφερθούν κεφάλαια από τον Βορρά προς τον Νότο της Ε.Ε., ως αντιστάθμισμα της δημιουργίας της Ενιαίας Αγοράς το 1992, με τις λεγόμενες τέσσερις ελευθερίες (ελεύθερη κυκλοφορία στην Ε.Ε. προσώπων υπηρεσιών, κεφαλαίων και προϊόντων).
Στη Σύνοδο συμμετείχαν οι:
. Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης
. Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, Φρανσουά Ολάντ
. Πρωθυπουργός της Ιταλικής Δημοκρατίας, Ματέο Ρέντσι
. Πρωθυπουργός της Δημοκρατίας της Μάλτας, Τζόζεφ Μουσκάτ
. Πρωθυπουργός της Πορτογαλικής Δημοκρατίας, Αντόνιο Κόστα
. Πρωθυπουργός της Ελληνικής Δημοκρατίας, Αλέξης Τσίπρας
. Αναπληρωτής Υπουργός Ευρωπαϊκής Ένωσης της Ισπανίας, Φερνάντο Εγκιδάθου, εκπροσωπώντας τον υπηρεσιακό πρωθυπουργό της Ισπανίας, Μαριάνο Ραχόι.
Η επόμενη Σύνοδος των Μεσογειακών χωρών της Ε.Ε. θα διεξαχθεί στην Πορτογαλία.
