Της Ζωής Τόλη
Κατάδυση στα έγκατα του «μέσα» μας επιχειρεί το «De profundis: η αγάπη που δεν τολμά να πει τ’ όνομά της», σε μετάφραση/διασκευή/σκηνοθεσία Αθανασίας Καραγιαννοπούλου, στη Β´ Σκηνή του Θεάτρου της Οδού Κεφαλληνίας.
«Τα μεγάλα πάθη είναι για τις μεγάλες ψυχές»
Η παράσταση έκανε πρεμιέρα στα Χανιά, τον Αύγουστο, στο μοναδικό στην Ελλάδα Μουσείο Τυπογραφίας.
Ο Όσκαρ Ουάιλντ (1854-1900), μυθιστοριογράφος, ποιητής, δραματουργός και κριτικός, οπαδός του αισθητισμού, καταδικάστηκε σε δύο χρόνια φυλάκιση με το νόμο περί ομοφυλοφιλίας το 1895, για τη σχέση του με το νεαρό ποιητή Άλφρεντ Ντάγκλας. Οι κακές συνθήκες μέσα στη φυλακή Ρέντινγκ, η προδοσία από φίλους (εκτός από μερικούς), η εγκατάλειψη των οικείων, η στέρηση των παιδιών του, η δήμευση της περιουσίας και ο δημόσιος εξευτελισμός του επιδείνωσαν την εύθραυστη υγεία του και τον διέλυσαν ψυχολογικά. «Στο κελί του κατάδικου είναι πάντα σούρουπο». «Όπου υπάρχει οδύνη, ο τόπος είναι ιερός».
Το «De profundis» το έγραψε μέσα στη φυλακή, είναι μια ερωτική επιστολή, όπου απόλυτα ταπεινός, μετά τη φρικτή ατίμωση, απολογείται εκ βαθέων, καταγγέλλει και φιλοσοφεί. Έστελνε το μήνυμα για το νόημα της θλίψης, για την ομορφιά της και έδειχνε τη στροφή στη ζωή του, σημειώνοντας πως για έναν καλλιτέχνη η αδυναμία είναι έγκλημα. Συνειδητοποίησε ότι η ζωή του ήταν αποκρουστική τραγωδία και αιτία ήταν ο Ντάγκλας, στον οποίο καταλογίζει ότι τον χρησιμοποίησε, αφού τον έπεισε να στραφεί εναντίον του πατέρα του (ο νεαρός Άλφρεντ είχε κάκιστη σχέση με τον πατέρα του). Έτσι ο Όσκαρ Ουάιλντ από κατήγορος έγινε κατηγορούμενος, με τραγική κατάληξη τη φυλάκιση και το διασυρμό του παγκοσμίως.
Η επιστολή εκδόθηκε μετά το θάνατό του λογοκριμένη και αργότερα ολόκληρη. Όλο αυτό το σκάνδαλο και το έργο «Εκ βαθέων» συνετέλεσαν στην κατάργηση του νόμου περί ομοφυλοφιλίας και η επιστολή μετατράπηκε σε διαχρονικό μανιφέστο της αγάπης, ενώ παράλληλα καυτηριάζει το πουριτανισμό της βικτωριανής εποχής. «Η αγάπη τρέφεται με τη φαντασία, το μίσος με οτιδήποτε».
Ο Ντάγκλας με ψευδώνυμο Μπόζι ήταν, σύμφωνα με την επιστολή, κυνικός, αριβίστας, ρηχός, που εισέβαλε στη ζωή του συγγραφέα απρόσκλητος και στο τέλος τον πρόδωσε. «Το ύψιστο ελάττωμα είναι η ρηχότητα». «Πρέπει να είναι κανείς πολύ προσεκτικός στην επιλογή των εχθρών του».
Πέθανε μόνος και πάμφτωχος στο Παρίσι, σ’ ένα ελεεινό ξενοδοχείο, ο άλλοτε λάτρης της κοσμικότητας, ο εραστής της μόδας, εκείνος που αγάπησε τις αισθησιακές απολαύσεις και όχι μόνο! Τα τελευταία του λόγια ήταν «είτε η ταπετσαρία ξεθωριάζει, είτε εγώ».
Χαρακτηριστική η φράση, πολλές φορές επαναλαμβανόμενη μέσα στο κείμενο, «γιατί δεν μου έγραψες;».
Ο Νίκος Νίκας ερμηνεύει αριστουργηματικά το ρόλο και του δικηγόρου που έκανε αναθεώρηση της δίκης και τον ίδιο τον Όσκαρ Ουάιλντ. Με τη βαθιά φωνή του και την ευαισθησία που διαθέτει, ταυτίστηκε με το ρόλο, κάνοντας τους θεατές να ταξιδέψουν στη εποχή και στον υπέροχο κόσμο του Ιρλανδού συγγραφέα.
Σκηνοθεσία γειωμένη, με λυρισμό, ατμοσφαιρική. Φωτισμοί/εικαστικός σχεδιασμός Λευτέρης Παυλόπουλος, μουσική επιμέλεια Αθανασία Καραγιαννοπούλου, επεξεργασία και εκτέλεση τραγουδιού «Wilde» Θόδωρος Τσεκούρας/Sundayman, αγόρευση υπεράσπισης Φώτης Καραγιαννόπουλος.
«Οι άνθρωποι με συμβούλεψαν να προσπαθήσω, όταν πια απελευθερωθώ, να ξεχάσω πως κάποτε ήμουν στη φυλακή. Μοιραία συμβουλή: το να αρνείσαι τις εμπειρίες σου είναι σαν να βάζεις ένα ψέμα στα χείλη της ζωής σου».
Εξαιρετική παράσταση, με σεβασμό στο κείμενο και στις αξίες που προβάλλει!
