Μια πλακόστρωτη οβάλ πλατεία της βυζαντινής Θεσσαλονίκης, που χρονολογείται στον ίδιο αιώνα με το βυζαντινό σταυροδρόμι που βρέθηκε στο σταθμό «Ελ. Βενιζέλος» του Μετρό, έρχεται λίγο λίγο στην επιφάνεια.
Σκάβοντας οι αρχαιολόγοι για τις εξόδους του σταθμού «Αγία Σοφία» του Μετρό εντόπισαν τη μαρμαροθετημένη αυτή πλατεία του 6ου αιώνα και έμειναν έκπληκτοι, γιατί πρόκειται για ένα σπουδαίο εύρημα, που θεωρείται μοναδικό για την Ελλάδα. Μόνο στη Γέρασα της Ιορδανίας έχει βρεθεί παρόμοια οβάλ πλατεία (φωτ. κάτω).
Εντοπίστηκε στη νότια έξοδο του σταθμού, επί της οδού Εγνατίας, χρονολογείται στον 6ο αιώνα, όπως και το βυζαντινό σταυροδρόμι και διατηρείται σε παρόμοια κατάσταση με αυτό. Βρισκόταν στην πορεία μιας κεντρικής αρτηρίας κατά μήκος της σημερινής Εγνατίας, όπου ήταν και το σταυροδρόμι. Δηλαδή, πρέπει να φανταστούμε μία λεωφόρο με πολυτελείς πλατείες και διασταυρώσεις, εμπορική κίνηση και πλήθος κόσμου στο κέντρο της βυζαντινής Θεσσαλονίκης.
Επί της Εγνατίας είναι και η βόρεια έξοδος του ίδιου σταθμού. Πολύ κοντά βρίσκεται η Αχειροποίητος, που κτίστηκε στη θέση αυτή στα μέσα του 5ου αιώνα. Το μνημειακό πρόπυλο που υπάρχει νότια του ναού είναι πιθανόν να συνέδεε την εκκλησία με την κεντρική αρτηρία της βυζαντινής πόλης. Πιθανολογείται μάλιστα πως το πρόπυλο έβγαινε στην πλακόστρωτη πλατεία.
Η ανασκαφή στη βόρεια είσοδο του σταθμού δεν έχει προχωρήσει όπως στη νότια. Βρίσκεται ακόμη σε στρώματα του 12ου-7ου αιώνα μ.Χ. Ωστόσο, κάποιες ανασκαφικές τομές που έχουν γίνει, δείχνουν πως συνεχίζεται σε κατώτερα στρώματα η πλατεία του 6ου αιώνα. Αν αυτό επιβεβαιωθεί με την ολοκλήρωση της ανασκαφής, θα αποκαλυφθεί μια τεράστια σε μέγεθος πλατεία. Η διατήρηση της πλατείας ορατής είναι αδιαπραγμάτευτη, όπως φαίνεται.
Αν η εξεύρεση τεχνικής λύσης αντιμετωπιστεί έγκαιρα έτσι ώστε να μείνει το αρχαίο στη θέση του και παράλληλα διαμορφωθούν οι είσοδοι του σταθμού με γυάλινα δάπεδα όπως έχει γίνει σε πολλές περιπτώσεις στην Αθήνα, δεν θα καθυστερήσει το έργο. Αν όμως αρχίσει ο πόλεμος μεταξύ αρχαιολόγων και εργολάβων για το μερικό ξήλωμα ή την κατάχωση του αρχαίου, οι Θεσσαλονικείς θα γίνουν μάρτυρες ενός ακόμη θρίλερ δίχως τέλος.
Μια πρόγευση περί του τι μέλλει γενέσθαι θα πάρουμε την Τετάρτη 22 Φεβρουαρίου κατά την παρουσίαση της μελέτης για τα αρχαιολογικά ευρήματα, που θα πραγματοποιηθεί στο δημαρχείο Θεσσαλονίκης. Ο πρόεδρος της Αττικό Μετρό κ. Μυλόπουλος, αναφερόμενος σε ό,τι συνέβη για τον σταθμό «Βενιζέλος», τόνισε: «Όταν οι αρχαιολόγοι λένε ότι είναι τόσο μεγάλη η αξία των αρχαιολογικών ευρημάτων που η οποιαδήποτε προσωρινή απόσπαση και επανατοποθέτησή τους θα κατέστρεφε και θα ακύρωνε τη σημασία που έχουν ως ενιαίο και αναπόσπαστο κομμάτι, εγώ ως πολιτικός μηχανικός πρέπει να σεβαστώ τη γνώμη τους».
Μακάρι να το εννοεί και για το νέο εύρημα. Ενδιαφέρον θα έχει η δημόσια τοποθέτηση του δημάρχου Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη, που θα παρευρίσκεται στην εκδήλωση, όπως και της γεν. γραμματέως του ΥΠΠΟΑ.
