53ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΑΡΛΟΒΙ ΒΑΡΙ
Μπάρι Λέβινσον: «Σήμερα στο Χόλιγουντ δεν γυρίζονται πια ταινίες με θέμα τον άνθρωπο»
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
«Ο κινηματογράφος με τράβηξε όταν άρχισα να βλέπω παλιές κλασικές ταινίες στην τηλεόραση», ανάφερε ο γνωστός σκηνοθέτης Μπάρι Λέβινσον («Ο άνθρωπος της βροχής») στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε στο πλαίσιο του 53ου κινηματογραφικού φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι.
«Αυτό έγινε όταν, ακόμη νεαρός και για ένα διάστημα άρρωστος, πήγαινα τακτικά στο νοσοκομείο. Τότε δεν είχαν τηλεοράσεις στα δωμάτια, αλλά ο πατέρας μου, που είχε ένα μαγαζί με τηλεοράσεις, τοποθέτησε μια στο δωμάτιό μου. Κι έτσι άρχισα να βλέπω ταινίες όπως «Ο πολίτης Κέιν», «Τα σταφύλια της οργής», «Καζαμπλάνκα», «Τα καλύτερα χρόνια της ζωής μας», «Το γεράκι της Μάλτας». Τέτοιες ταινίες δεν έβλεπες στις αίθουσες, μόνο στην τηλεόραση…
Ακόμη πιο πριν, όταν ακόμη ήμουν μικρός, δεν ήξερα πως υπήρχαν καν σκηνοθέτες. Θυμάμαι, όταν είδα «Τι λιμάνι της αγωνίας», υπήρχε μια σκηνή με τον Μάρλον Μπράντο και την Εύα-Μαρί Σεντ, που περπατάνε και της πέφτει το λευκό γάντι της. Και ο Μάρλον Μπράντο σκύβει και το παίρνει κι ενώ της μιλά, και ξέρουμε ότι κάποτε ήταν πυγμάχος, και προσπαθεί να φορέσει αυτό το μικρό, λευκό γάντι στο χέρι του. Και θυμάμαι πως σκεφτόμουνα, ‘Πώς συνέβηκε αυτό; Είναι μια πολύ ωραία στιγμή!’ Και μετά την ταινία, όταν βγήκα από την αίθουσα πήγα να δω την αφίσα και διαβάζω: σκηνοθέτης: Ελία Καζάν. Και σκέφτηκα: «Wow – αυτός είναι που πρέπει να έχει κάνει κάτι σ’ αυτή τη σκηνή!»
Για το σημερινό Χόλιγουντ, ο Λέβινσον επιβεβαιώνει πως «σήμερα στο Χόλιγουντ δεν θα μπορούσες να γυρίσεις μια ταινία όπως τον «Άνθρωπο της βροχής», γιατί δεν γυρίζονται πια ταινίες με θέμα τον άνθρωπο, γυρίζονται μόνο ταινίες δράσης, με σούπερ ήρωες και ταινίες των εμπορικών ειδών, κωμωδίες, θρίλερ, τέτοιες. Γι’ αυτό για να γυρίσεις ανθρωπιστικές ταινίες (humanistic films) σήμερα, χρειάζεται να απευθυνθείς στη Netflix, την Amazon και την HBO, γιατί μόνο στην τηλεόραση υπάρχει μια τέτοια αγορά, και νομίζω πως στο χώρο αυτό γίνεται και αρκετή σημαντική δουλειά.»
«Αυτή τη στιγμή υπάρχουν εκείνοι που φτιάχνουν ταινίες για να κάνουν πολλά λεφτά», συνέχισε, «και εκείνοι που τις φτιάχνουν γιατί θέλουν να πουν κάτι, ακομη και αν δεν πρόκειται να δει την ταινία κάνεις, και εκείνοι που θέλουν να πουν κάτι αλλά και να τραβήξουν παράλληλα το ενδιαφέρον του θεατή. Αυτό βέβαια συνέβαινε από παλιά στον κινηματογράφο. Αυτή είναι η πολυμορφία της δημιουργικής διαδικασίας…»
Μιλώντας για τις ανεξέλεγκτες πια δυνατότητες χειραγώγησης από την τηλεόραση και άλλα μέσα ενημέρωσης, ο Λέβινσον τόνισε πως «σήμερα η χειραγώγηση αυξάνεται και αυξάνεται και αυξάνεται, επικίνδυνα, και γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να ξεχωρίσουμε την αλήθεια. Στα κοινωνικά μέσα δεν ξέρουμε πια τι να πιστέψουμε, αυτό δεν έχει πια να κάνει με κάποια ιδεολογία, σήμερα υπάρχει απλά κακή πληροφόρηση για να μας μπερδεύει… δεν ξέρω πού θα οδηγήσει αυτό, αλλά αυτό που γνωρίζω είναι πως επιταχύνεται συνεχώς και δεν ξέρω πως θα το αντιμετωπίσουμε.
Ίσως με γνώση… θα σας δώσω ένα παράδειγμα. Στην αρχή της εμφάνισης του κινηματογράφου, στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα, είχε γυριστεί μια ταινία, «Η μεγάλη ληστεία του τρένου», όπου στο τελευταίο πλάνο, ένας άντρας κρατά ένα όπλο, σημαδεύει προς το κοινό και πυροβολεί, με αποτέλεσμα οι θεατές να σκύψουν. Οι θεατές τρομοκρατήθηκαν και έσκυψαν. Δηλαδή κατάλαβαν πως κινδυνεύουν. Σήμερα όμως θα το καταλάβουμε; Θα προλάβουμε να σκύψουμε;;;»
Ο Λέβιν βρίσκεται καλεσμένος του φεστιβάλ, που απόψε βράδυ, στην τελετή της λήξης του φεστιβάλ, θα τιμηθεί με την Κρυστάλλινη Σφαίρα για το σύνολο της προσφοράς του στον κινηματογράφο. Με αφορμή την παρουσία του εδώ, το φεστιβάλ οργάνωσε και ένα μικρό αφιέρωμα με μερικές από τις πιο γνωστές ταινίες του – εκτός από τον « Άνθρωπο της βροχής» θα προβληθούν και οι ταινίες «Καλημέρα, Βιετνάμ», «Ο πρόεδρος, ένα ροζ σκάνδαλο και ο πόλεμος», καθώς και η πρόσφατη τηλεοπτική ταινία του, «Paterno» που γύρισε για την HBO. Ταινία γύρω από το σκάνδαλο του Τζέρι Σαντούσκι, βοηθού του θρυλικού προπονητή Πατέρνο (ρόλο που ερμηνεύει ο Αλ Πατσίνο), υπεύθυνου για το ποδόσφαιρο στα αμερικανικά κολλέγια, που κατηγορήθηκε για σεξουαλική κακοποίηση των μαθητών.
Εκείνο που εντυπωσιάζει στην ταινία, είναι πως ενώ όλα αυτά συνέβαιναν για αρκετά χρόνια, και ο Σαντούσκι ήταν πάντα τόσο κοντά στον Πατέρνο, ο Πατέρνο, αδιάφορος στην πραγματικότητα για το τι συνέβαινε στα παιδιά, δεν είχε πάρει την παραμικρή είδηση. Γεγονός που τονίζεται ιδιαίτερα στην ταινία (βασισμένη σε έρευνα δημοσιογράφου) και που ο Πατσίνο, εξαιρετικός σε κάθε πλάνο που εμφανίζεται, το δίνει τέλεια, μόνο με τις εκφράσεις, τις σιωπές και γενικά τον τρόπο που κινεί το σώμα του.
