Της Ευάννας Βενάρδου

«Who is fucking greek cinema?  Το χρονικό ενός ελληνικού θρίλερ”. Ετσι τιτλοφορείται το flyer που μοιράζεται απο χθες  στους επισκέπτες του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης από την ΕΣΠΕΚ και την Ένωση Ελληνικού Ντοκιμαντέρ.

Την ίδια στιγμή, το δριμύ κείμενο που απέστειλε η Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου διαμαρτυρόμενη για την (πρόωρη) παύση της γενικής διευθύντριας  του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου Ηλέκτρας Βενάκη από το  ΥΠΠΟ,  τιτλοφορείται «Διαλύοντας  τον ελληνικό κινηματογράφο».

Τα νέα για την διευθύντρια του ΕΚΚ σχεδόν συνέπεσαν με την έναρξη του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, κι ενώ το αμέσως προηγούμενο βράδυ (Τετάρτη 1/11) η κυρία Βενάκη είχε παραστεί στην τελετή λήξης  Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, μαζί με την υπουργό πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου. Δηλαδή, όχι ακριβώς μαζί… Αλλού ήταν η μία, αλλού η άλλη.

Πριν λίγη ώρα η κύρια Βενάκη σε μακροσκελή επιστολή της (δείτε παρακάτω) σχολιάζει τα της απομάκρυνσής της, υπογραμμίζοντας πως το ΔΣ την παρέκαμπτε συστηματικά.

Δεν ξέρουμε  πόσο εξεπλάγη με την απόφαση αυτή η κυρία Βενάκη. Προ μηνών είχε προηγηθεί άλλη μία μεγαλη κρίση στο ΕΚΚ, και μια σφοδρή σύγκρουσή της με το ΔΣ του Κέντρου η οποία οδήγησε στην παραίτηση (μεσω  μιας επιστολής μετά πολλών υπαινιγμών) του συμπαθούς προέδρου Γιάννη Λεοντάρη.  Όμως η κόντρα με το ΔΣ ως προς το ποιός ασκει  τον έλεγχο (το ΔΣ ή ο γενικός διευθυντής;)  συνεχίστηκε και κορυφώθηκε στον δεύτερο γύρο που αυτή τη φορά  κέρδισε το ΔΣ κι όχι η κυρία Βενάκη (η οποία προφανώς στον πρώτο γύρο των διαξιφισμών είχε την στήριξη του ΥΠΠΟ).

Ποιός έχει δίκιο; Ακόμα και εργαζόμενοι του κέντρου δεν έχουν σχηματίσει σαφή άποψη. Κάποιοι κατηγορούν την Βενάκη για συγκεντρωτισμό. Κάποιοι άλλοι λένε πως απλώς το ΔΣ αδυνατεί να κατανοήσει πως ο νέος νόμος δίνει μεγαλύτερες εξουσίες στην γενική διευθύντρια. Άλλοι  μιλούν για τον  αποφασιστικό  ρόλο που και στους δύο γύρους έπαιξε η Ελισάβετ Χρονοπούλου. Άλλοι πάλι στοιχηματίζουν πως ο Βασίλης Κοσμόπουλος  δεν θα είναι απλώς προσωρινός στην θέση της Βενάκη.

Γιατί καθυστερούσαν τόσο οι εγκρίσεις του development; αναρωτιούνται κάποιοι. Είναι συμπτωματικό πως το καλοκαίρι αποφασίστηκε πως σε περίπτωση παύσης του διευθυντή τον αντικαθιστά ένας από τους επιμέρους διευθυντές του Κέντρου; Γιατί το ΔΣ δεν εξέδωσε μια ανακοίνωση που να εξηγεί ακριβώς τους λόγους  που φεύγει η κυρία Βενάκη; Πάντως την θητεία της κατά κοινή ομολογία δεν συνοδεύει κάποιο σκάνδαλο ή κάποια χοντρή παράλειψη, επιμένουν κάποιοι εργαζόμενοι. Μόνο πως δεν ενημέρωνε (ως οφειλε;) το ΔΣ για κάποια πράγματα.

Οπως και να’ χει είναι αποκαρδιωτικό  το γεγονός πως από το 2015  έως σήμερα, δηλαδή επι διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, στο ΕΚΚ άλλαξαν  τρία ΔΣ και δύο καλλιτεχνικοί διευθυντές. Και τρείς υπουργοί πολιτισμού, από ένα κόμμα που παραδοσιακά ενθάρρυνε την καλλιτεχνική δημιουργία, δημιουργώντας προσδοκίες  πως τα πράγματα θα άνθιζαν στα πολιτιστικά του τόπου.

Αυτά συζητιούνται σε πηγαδάκια αυτές τις μέρες στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Και φυσικά μόλις λίγες μέρες πριν, η  αιφνιδιαστική και εντελώς απρόκλητη αντικατάσταση όλων των μελών της ομολογουμενως επιτυχημένης επιτροπής του 1,5% στην ΕΡΤ. Και μάλιστα ακριβώς τις μέρες που θα ανακοινώνονταν νέες χρηματοδοτήσεις. Η διοίκηση της ΕΡΤ έκρινε σκόπιμο να αντικαταστήσει άπαντες με μόνιμους υπαλλήλους της ΕΡΤ άσχετους με το κινηματογραφικό χώρο οι οποίοι θα εξετάσουν εκ νέου (!) τα σενάρια που ήδη κρίθηκαν. Αν κάποιοι από τα μέλη της νέας επιτροπής είναι γνωστοί είναι από τη σχέση τους με την τηλεόραση (όπως λ.χ ο έμπειρος κ. Φασόης).  Παρακάτω παραθέτουμε αυτούσια την  σχετική επιστολή της ΕΣΠΕΚ.

Γιατί όμως άνθρωποι εγνωσμένου κύρους, όπως για παράδειγμα ο Μισέλ Δημόπουλος, (πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης) ή ο έμπειρος σεναριογράφος Νίκος Παναγιωτόπουλος  δεν θεωρήθηκαν ικανοί να συνεχίσουν το έργο τους; Δεν είναι πως είχε λήξει η θητεία τους. Και μάλιστα έμαθαν για την παυση τους από τη Διάυγεια! Εδώ, οι κακές γλώσσες συμπίπτουν:  «Δάκτυλος συνδικαλιστών που θέλουν να ελέγχουν τα πάντα στην ΕΡΤ τοποθετωντας μονίμους υπαλλήλους σε κάθε επιτροπή».

Και βέβαια είναι άξιον απορίας πως πήρε η μπάλα και τον Μένο Δελιοτζάκη, που αν και μόνιμος υπάλληλος και αυτός (προϊστάμενος τμήματος ελληνικού προγράμματος), επίσης ξηλώθηκε. Κι ενώ είναι από τους ανθρώπους που εδώ και χρόνια υποστηρίζουν  με σθένος  το 1,5% αλλά και το πρόγραμμα Μικροφίλμ, που αιμοδοτεί τους  μικρομηκάδες. Η εν λόγω επιτροπή έχει μοιράσει εκατομμμύρια ευρώ στο ελληνικό σινεμά τα τελεταία χρόνια.  Γιατί έπρεπε να αντικατασταθεί; Και μάλιστα με ανθρώπους που δεν έχουν την γνώση και την κατάλληλη εμπειρία να κρίνουν όσους αιτούνται στήριξης;  Κι αν υπάρχει κάποιος λόγος για την απόφαση αυτή γιατί δεν μας τον λένε κι εμάς;

Το πιο απτό αποτέλεσμα αυτού του γεγονότος είναι πως οι ταινίες κάποιων ανθρώπων μένουν μετέωρες και στην καλύτερη περίπτωση πάνε πίσω για μήνες. Ένα απλό και κατανοητό παράδειγμα: γνωρίζουμε περιπτώσεις σκηνοθετών και παραγωγών που έχουν έξασφαλίσει διόλου ευκαταφρόνητα κονδύλια από το εξωτερικο για να γυρίσουν την ταινία τους που αποτελεί συμπαραγωγή με ξένη χώρα. Για να εισπράξουν τα χρήματα αυτά από τους  ξένους θα πρέπει να έχουν και μια εθνική χρηματοδότηση (απο ΕΡΤ ή Κέντρο Κινηματογράφου). Η εξέλιξη αυτή στην ΕΡΤ τους κόβει τα πόδια. Κάποιοι που ευελπιστούσαν σε  θετική απάντηση, είχαν στήσει πάνω σε αυτήν τις πιθανές διαπραγματευσεις τους στην Αγορά του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης αυτές τις μέρες. Τώρα; Τίποτα.

Οι πανηγυρικές δηλώσεις για τις διεθνείς συμπαραγωγές που θα γυριστούν στην Ελλάδα, τα φορολογικά κίνητρα κλπ κλπ (που εμείς οι δημοσιογράφοι ακούμε να «υλοποιούνται άμεσα» ήδη από την Γκερέκου) δεν μας κάνουν πλέον την παραμικρή εντύπωση. Ας υπάρξει πρώτα μια σταθερή και ήρεμη κατάσταση στους βασικούς πυλώνες στήριξης του ελληνικού σινεμά (ΕΚΚ, ΕΡΤ), μια πολιτική με συνέχεια , χωρίς συνεχείς μικρούς εμφυλίους και διασπάσεις (κατά τα πρότυπα της Αριστεράς), και  βλέπουμε για τα άλλα. Αναμένοντας  και τα πρώτα αποτελέσματα του υπερφιλόδοξου ΕΚΟΜΕ.

Οι συνέπειες όλων αυτών των δυσάρεστων εξελίξεων, ειδικά μετά  τη σκανδαλώδη  κατάργηση του ειδικού φόρου επί  των εισιτηρίων,  σε μια εποχή που  η δυναμική του ελληνικού σινεμά (έχουμε βαρεθεί να το λέμε αυτό) φαντάζει εντυπωσιακή στο εξωτερικό, είναι μεγάλες για το ελληνικό σινεμά που πλέον θυμίζει  το γεφύρι της  Άρτας. Το χτίζουν κι αυτό ξαναγκρεμίζεται…

Ακολουθούν αυτούσιες οι ανακοινώσεις των δύο φορέων:

Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου

Ο απαράδεκτος τρόπος με τον οποίον η διοίκηση της ΕΡΤ έπαυσε πριν λίγες ημέρες (και άνευ εξηγήσεων) την επιτροπή του 1,5%, αντικαθιστώντας την με ασχέτους περί τα κινηματογραφικά υπαλλήλους της, καθώς και η παύση τής μόλις προ ενός έτους επιλεγμένης από το ΔΣ τού Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, Γενικής Διευθύντριας, δεν είναι παρά η συνέχεια στο σενάριο που γράφεται από τους κυβερνώντες, με τίτλο «διαλύοντας τον ελληνικό κινηματογράφο».

Αν σε αυτά προσθέσουμε την κατάργηση τού ειδικού φόρου επί των εισιτηρίων, του βασικού πόρου τού Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου για τη χρηματοδότηση ταινιών, αλλά και τη νομοθετική ρύθμιση τού καλοκαιριού με την οποία τα συνδρομητικά κανάλια απαλλάσσονται τής υποχρέωσης καταβολής του 1,5 % πέραν των διαφημιστικών εσόδων τους, τότε έχουμε πεντακάθαρη την εικόνα, όχι μόνο της ανυπαρξίας κάποιου σχεδίου για την ενίσχυση – ανάπτυξη του κινηματογράφου, αλλά και της συνέχισης της «ιερής ελληνικής κομματικής παράδοσης» να χρησιμοποιείται ο πολιτισμός ως πεδίο για ιδιοτελή προσωπικά και πολιτικά παιχνίδια.

Όπως μαθαίνουμε, η νέα διοίκηση της ΕΡΤ αγνοούσε εντελώς το νόμο για το 1,5%, και κατά συνέπεια και τον ρόλο τής σχετικής επιτροπής. Γι’ αυτό και την κατάργησε λίγα 24ωρα πριν την ανακοίνωση των χρηματοδοτήσεων των νέων ταινιών. Τώρα οι παραγωγοί τους θα πρέπει να περιμένουν, ποιος ξέρει πόσους μήνες για τις νέες κρίσεις.

Όσο για την απομάκρυνση της κ. Βενάκη από τη θέση της Γεν. Δ/ντριας του ΕΚΚ, είναι πασίγνωστο ότι η προβληματική σχέση της με το ΔΣ οφειλόταν στην άρνηση τού προηγούμενου, αλλά και του τωρινού ΔΣ, να συμμορφωθεί με τα όσα ορίζει ο κινηματογραφικός νόμος σχετικά με τις αρμοδιότητες τού Γενικού Διευθυντή. Με άλλα λόγια, τα μέλη τού συμβουλίου δεν συμφωνούσαν με τις διατάξεις τού νόμου διότι τους «στένευαν», η δε Υπουργός Πολιτισμού, αντί να εφαρμόσει το νόμο, επενέβη για να τους «διευκολύνει».

Μετά τις τυμπανοκρουσίες τού καλοκαιριού για τα 450 εκατομμύρια που φέρνει ο νέος οργανισμός ΕΚΟΜΕ ΑΕ ως προίκα στον οπτικοακουστικό χώρο (εκτός από τον πρόεδρο και το Διοικητικό του Συμβούλιο, ο οργανισμός αυτός υπάρχει πραγματικά;) αλλά και τις συνεχείς δηλώσεις, ότι η Ελλάδα είναι ελκυστική για επενδύσεις στον οπτικοακουστικό τομέα, οι Έλληνες κινηματογραφιστές έχουμε λάβει το μήνυμα: ο κύκλος των χαμένων ευκαιριών – νόμων – διευθυντών – αρμοδίων – υπευθύνων, κλπ, θα συνεχίσει να μεγαλώνει μέχρι να γίνει χοάνη και να καταπιεί τα πάντα. Είναι που η εξουσία πρέπει με κάτι να τρέφεται.

Ένωση Σκηνοθετών – Παραγωγών Ελληνικού Κινηματογράφου

Από το 2009, η ΕΡΤ, συμπεριλαμβανομένου του μικρού διαλείμματος της ΝΕΡΙΤ, δεν έχει χρηματοδοτήσει ή ενισχύσει κανένα δραματοποιημένο τηλεοπτικό πρόγραμμα. Είναι η μόνη Ευρωπαϊκή δημόσια τηλεόραση που δεν υποστηρίζει την παραγωγή τηλεοπτικών σειρών και τηλεταινιών.

Η μόνη συμμετοχή της στην ενίσχυση έργων μυθοπλασίας οφειλόταν στην νομική της υποχρέωση να καταβάλει το 1,5% για την παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών. Πριν από λίγες μέρες, και ενώ η επιτροπή για το 1,5% είχε ολοκληρώσει τις διαδικασίες έγκρισης χρηματοδοτήσεων της τρέχουσας περιόδου, τα μέλη της παύθηκαν απροειδοποίητα, αναιρώντας και τις χρηματοδοτήσεις. Η νέα διοίκηση αποφάσισε να διορίσει μόνιμους υπαλλήλους της ΕΡΤ χωρίς κινηματογραφική εμπειρία. Η επιτροπή αυτή μέχρι σήμερα απαρτίζονταν από ενεργούς επαγγελματίες του κινηματογραφικού χώρου (σεναριογράφους, σκηνοθέτες, παραγωγούς, καλλιτεχνικούς συντελεστές, κριτικούς κινηματογράφου, κλπ), ως όφειλε.

Για άλλη μία φορά απευθύνουμε προς τη διοίκηση της ΕΡΤ το ερώτημα: Πώς αντιλαμβάνεται την έννοια της ενίσχυσης και στήριξης του κινηματογραφικού έργου και της μυθοπλασίας ως δημόσια Ευρωπαϊκή τηλεόραση; Το ερώτημα αυτό το έχουμε υποβάλλει στις κατά καιρούς διοικήσεις της ΕΡΤ χωρίς ποτέ να λάβουμε καμία απάντηση.

Σε άλλο δημοσίευμα φιλοξενούμε την άποψη της κας Βενάκη