Η Καταλονία κήρυξε επισήμως την ανεξαρτησία της από την Ισπανία την Παρασκευή και η κεντρική κυβέρνηση στη Μαδρίτη αντεπιτέθηκε μέσα σε ελάχιστες ώρες, αφαιρώντας από την περιοχή την αυτονομία της.

Ο Ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι ενεργοποίησε -για πρώτη φορά στην ιστορία- το περιβόητο Άρθρο 155 του ισπανικού Συντάγματος και το Σάββατο το πρωί απέλυσε ολόκληρη την καταλανική κυβέρνηση και τους ηγέτες της τοπικής αστυνομίας και κάλεσε σε νέες περιφερειακές εκλογές.

Τους πανηγυρισμούς στους δρόμους της Βαρκελώνης ακολουθεί νέο κύμα εντάσεων, καθώς η Μαδρίτη αρχίζει να ανακτά τον έλεγχο της Καταλονίας. Ο παθιασμένα ανεξάρτητος λαός της περιοχής, ωστόσο, δεν φαίνεται έτοιμος να παραδώσει τα όπλα τόσο εύκολα, ιδιαίτερα εφόσον η προσπάθειά του για ανεξαρτησία είναι πολυετής και περίπλοκη -χρονολόγιο που δημοσίευσε το BBC ξεκινά από τον 9ο αιώνα!

Αλλά, τι είναι αυτό που κάνει την Καταλονία τόσο διαφορετική από την Ισπανία; Μια γερή ματιά στα χαρακτηριστικά της περιοχής αποδεικνύει πως είναι πράγματι μοναδική, από τη γλώσσα και τα πρωτοπόρα κατορθώματά της στις τέχνες, στην αρχιτεκτονική και στη γαστρονομία, μέχρι τους ανθρώπινους πύργους της.

Ισχυρή ταυτότητα

Η Καταλονία έχει προσπαθήσει να αποκοπεί από την Ισπανία πολλές φορές στο πέρασμα των αιώνων και έχει αντισταθεί στις προσπάθειες της Μαδρίτης να συνθλίψει τον πολιτισμό της, τα έθιμα και τη γλώσσα της. Η πρόσφατη προσπάθειά της για ανεξαρτησία, ωστόσο, έχει τις ρίζες της στο λεγόμενο Estatut d’Autonomia, τον επίμαχο νόμο του 2006 που προσέφερε στην περιοχή την αυτονομία της. Αφότου συνταγματικό δικαστήριο της Ισπανίας ακύρωσε το θέσπισμα το 2010, η καταλανική κυβέρνηση έχει επιδιώξει ανεπιτυχώς να επαναδιαπραγματευτεί, πράγμα που με τον καιρό πυροδότησε αιτήματα για δημοψήφισμα ανεξαρτησίας.

Η καταλανική γλώσσα

Τα καταλανικά είναι διακριτά διαφορετικά από τα ισπανικά, κάτι που γρήγορα γίνεται αντιληπτό με το που θα πατήσει κανείς το πόδι του στη Βαρκελώνη. Πρόκειται για επίσημη γλώσσα όπως και η ισπανική. Απαιτείται από τους δημόσιους υπαλλήλους να τη χρησιμοποιούν και διδάσκεται υποχρεωτικά στα σχολεία.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1930, ο Ισπανός δικτάτορας Φρανθίσκο Φράνκο κατέστειλε την καταλανική αυτονομία και απαγόρευσε την καταλανική γλώσσα. Ο Φράνκο κυβέρνησε την Ισπανία μέχρι το 1975, αλλά το ισχυρό αίσθημα ταυτότητας των Καταλανών δεν νικήθηκε ποτέ και η γλώσσα επιβίωσε και μετά την πτώση του δικτάτορα. Σήμερα, η γλώσσα είναι στενά συνδεδεμένη με το αίσθημα αυτό της εθνικής ταυτότητας και περηφάνιας και συνιστά ένα από τα δυνατότερα σύμβολά του.

Σουρεαλιστική… νοοτροπία

Ο Σαλβαντόρ Νταλί, ένας από τους πατέρες του σουρεαλισμού ως κινήματος τέχνης, γεννήθηκε στη Φιγέρες της Καταλονίας το 1904. Ίσως περισσότερο γνωστός για την Εμμονή της Μνήμης, τον πίνακά του με τα λιωμένα ρολόγια, ο Νταλί ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με την έννοια του σουρεαλισμού από τον επίσης Καταλανό ζωγράφο και γλύπτη Χουάν Μιρό. Οι στρεβλωμένες απεικονίσεις των ονείρων και του υποσυνειδήτου του Νταλί συντάραξαν τον κόσμο της τέχνης… Η εξωφρενική εμφάνισή του, με το μακρύ και καμπυλωτό μουστάκι του, έχει γίνει όσο εμβληματική είναι και η τέχνη του.

Μοντερνισμός και αρχιτεκτονική

Μία από τις βασικές φιγούρες του καταλανικού μοντερνισμού, ο αρχιτέκτονας Αντόνι Γκαουντί που γεννήθηκε το 1852, έκανε γνωστή στον κόσμο την Καταλονία μεταμορφώνοντας τη Βαρκελώνη σε πρωτεύουσα αρχιτεκτονικής έμπνευσης, αλλά και επηρεάζοντας σε πολύ μεγάλο βαθμό ολόκληρες γενιές σχεδιαστών και καλλιτεχνών.

Η εντυπωσιακή -και ακόμα ημιτελής- βασιλική της Sagrada Familia στη Βαρκελώνη προσελκύει εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο και αποτελεί ένα από τα επτά έργα του Γκαουντί που περιλαμβάνονται στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.

Ο βιογράφος του Γκαουντί, Gijs van Hensbergen, εξήγησε φέτος στο 60 Minutes πως αυτό που έκανε τον αρχιτέκτονα μοναδικό ήταν ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόταν το χώρο. «Είναι κάποιος που επανεφηύρε τη γλώσσα της αρχιτεκτονικής, κάτι που κανένας άλλος αρχιτέκτονας δεν έχει καταφέρει ποτέ να κάνει», σχολίασε.

Μοριακή Γαστρονομία

Αν και δεν του αρέσει καθόλου ο όρος «μοριακή γαστρονομία», ο Καταλανός πατέρας της τάσης αυτής, Φεράν Αντριά, επιδοκιμάζεται ως ένας από τους πιο σημαντικούς σεφ όλων των εποχών. Μισός σεφ, μισός επιστήμονας, οι ριζοσπαστικές του τεχνικές όπως η σφαιροποίηση (η  μετατροπή υγρών σε σφαίρες, συνήθως με τη χρήση αλγινικού νατρίου για να φαίνονται σαν μικρές μπαλίτσες από χαβιάρι) έφεραν την επανάσταση στην υφή, τη γεύση και την παρουσίαση του φαγητού.

Οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον Καταλανό, το γεγονός ότι σήμερα μπορούμε να απολαμβάνουμε πιάτα με τόσο παράξενο παρουσιαστικό. Το elBulli, το εστιατόριό του Αντριά στην μικρή πόλη Ρόσας της Καταλονίας, εξελίχθηκε σε ιερό μέρος για προσκύνημα των λάτρεων του φαγητού και συχνά ψηφίστηκε το καλύτερο εστιατόριο στον κόσμο, πριν ο διάσημος σεφ το κλείσει το 2011 -μόνο και μόνο για να επιστρέψει στο εργαστήριό του και τελικά να ανοίξει μια σειρά άλλα εστιατόρια.

Ανθρώπινοι πύργοι

Ο κόσμος της Καταλονίας αγαπά να σκαρφαλώνει ο ένας στους ώμους του άλλου και να δημιουργεί ανθρώπινους πύργους.

Πρόκειται για τόσο αναπόσπαστο κομμάτι των τοπικών εορτασμών, που οι πύργοι -ή castells (κάστρα), όπως είναι γνωστοί- επίσης έχουν διακριθεί από την UNESCO, που τους έχει περιλάβει στον Κατάλογο Αριστουργημάτων Προφορικής και Άυλης Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας. Όλοι έχουν το ελεύθερο να… σκαρφαλώσουν επάνω σε κάποιον και μάλιστα οι πόλεις της Καταλονίας συναγωνίζονται μεταξύ τους για το ποια θα σχηματίσει το μεγαλύτερο castell!