Η διαχρονική αδιαφορία του υπουργείου Πολιτισμού για την τύχη της συλλογής Ιόλα αναδεικνύεται τώρα που αρχίζουν να βγαίνουν στο σφυρί τα πρώτα από τα 155 αντικείμενα που ο συλλέκτης είχε στη βίλα του στην Αγία Παρασκευή.
Η δημοπρασία θα γίνει στις 25 Μαΐου στο Λονδίνο από τον οίκο Sotheby’s. Το ερώτημα είναι αν τα αντικείμενα αυτά έχουν νόμιμη προέλευση, δηλαδή τις δύο αδελφές και μία ανιψιά του Ιόλα που τον κληρονόμησαν ή προέρχονται από όσους λεηλάτησαν επανειλημμένα το σπίτι του.
Ο Δήμος Αγίας Παρασκευής προσπάθησε να μπλοκάρει την δημοπράτηση των έργων τέχνης των σπουδαιότερων Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών (Πικάσο, Ντε Κίρικο, Ουόρχολ, Ντε Σεντ Φαλ, Μπράουνερ, Ματίς, Ερνστ, Τάκις, Πανιάρας, Ακριθάκης, Καρδαμάτης, κ.α.), όπως και των άλλων αντικειμένων και κοσμημάτων (ολόχρυσες ταμπακέρες, χρυσά ρολόγια, βαρύτιμα περιδέραια, βραχιόλια, διαμαντένια σκουλαρίκια και μανικετόκουμπα, περίτεχνα μπουκάλια, έπιπλα, χαλιά ασημένια σερβίτσια, καθρεφτες, μπιμπελό κ.ά.), αλλά δεν φαίνεται να τα καταφέρνει.
Γιατί δεν έχει προσκομίσει αδιάσειστα στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι πρόκειται για τα κλεμμένα. Ο εκπρόσωπος του οίκου δήλωσε ότι «οι πρόσφατες προτάσεις του Δήμου Αγίας Παρασκευής σχετικά με την προέλευση των έργων της δημοπρασίας είναι αβάσιμες και ατεκμηρίωτες και έχουμε ζητήσει να ξεκαθαρίσει την κατάσταση». Προσθέτει επίσης ότι «υπάρχουν πολλές παρεξηγήσεις σχετικά με την πώληση, που θέλουμε να αντιμετωπίσουμε».
Επιπλέον δηλώνει: «Γνωρίζουμε ότι η βίλα Ιόλα χαρακτηρίστηκε διατηρητέα το 1998, αλλά δεν πιστεύουμε ότι αυτό παίζει κάποιο ρόλο ως προς τη δημοπρασία μας. Γνωρίζουμε επίσης ότι κάποια αντικείμενα έχουν κλαπεί από τη βίλα Ιόλα στο παρελθόν, αλλά οι Sotheby’s δεν θα προσέφεραν κινητά προς πώληση εάν δεν ήμασταν απόλυτα ικανοποιημένοι με την προέλευσή της».
Στις αρχές του 2015 πάντως είχε ζητήσει η ανιψιά του Ιόλα Ελένη Κουτσούδη-Ιόλα, από το Υπουργείο Πολιτισμού να της δοθεί άδεια για τη μόνιμη εξαγωγή στο Λονδίνο εννέα αρχαίων έργων της περίφημης συλλογής, που βρίσκονται στην κατοχή της.
Ηταν κυρίως αιγυπτιακά, κάποια πολύ σπουδαία γιατί είχαν ταυτιστεί με γνωστά μνημεία όπως ναούς των Θηβών (δύο τμήματα από δύο ενεπίγραφα υπερφυσικά αγάλματα, από τα οποία το ένα απεικονίζει τον φαραώ Ραμσή Β΄), δύο πορτρέτα Φαγιούμ (ένα ανδρικό κι ένα γυναικείο), μία Σφίγγα από την Αλεξάνδρεια, καθώς και μια κεφαλή ρωμαϊκών χρόνων, η οποία φέρει στον λαιμό την επιγραφή Ερμής και, σύμφωνα με τους ειδικούς, πρόκειται για μοναδικό έργο, ελλαδικού εργαστηρίου, που συνδυάζει τον ρωμαϊκό τύπο του πορτρέτου του Τραϊανού.
Τότε, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο της αρνήθηκε την άδεια εξαγωγής, για λόγους προστασίας των αρχαιοτήτων. Αλλά η κ. Κουτσούδη – Ιόλα δεν είχε στην ιδιοκτησία της μόνο αρχαιότητες. Ηταν κάτοχος 54 αντικειμένων και εικόνων, σύμφωνα με αποφάσεις του 1987 και του 2011.
Τώρα ο οίκος Sotheby’s δεν αποκαλύπτει τα στοιχεία των πωλητών αν δεν έχει την συγκατάθεσή τους, όπως σημειώνει, καθώς υπογράφονται συμβόλαια εμπιστευτικότητας με τους πελάτες. Συνεπώς, δεν γνωρίζουμε αν τα υπό δημοπράτηση έργα και αντικείμενα ανήκουν στους νομίμους κληρονόμους του Ιόλα ή όχι. Και επειδή δεν έχουν προσκομιστεί στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι προέρχονται από τα κλοπιμαία η δημοπρασία απ’ ό,τι φαίνεται θα διεξαχθεί κανονικά.
Πάντως, η υπόθεση της περίφημης συλλογής του Αλέξανδρου Ιόλα, ο κατακερματισμός της, η λεηλασία και τώρα η πώληση αποτελεί ντροπή για το Υπουργείο Πολιτισμού από την δεκαετία του ’80, όταν δεν ελήφθη καμία μέριμνα όταν πέθανε ο Ιόλας, το 1987, αρχικά για να περιφρουρηθεί και στη συνέχει για να γίνει μουσείο. Τα δάκρυα που χύνουν τώρα κάποιοι, είναι απλώς κροκοδείλια.
