Η Δημοσιογράφος Υγείας, Ιωάννα Λάκα, επισκέφθηκε των γνωστό Καρδιοχειρουργό, Σωτήριο Πράπα, στο Νοσοκομείο Ερρίκος Ντυνάν, και συζήτησαν για τη Στεφανιαία Νόσο, καθώς και για τη χρήση της εξωσωματικής κυκλοφορίας στην Καρδιοχειρουργική.

Ο γιατρός μας εξηγεί τους λόγους που η αιμάτωση της καρδιάς μειονεκτεί σε σχέση με τα άλλα όργανα και μέλη του σώματος και μας δίνει χρήσιμες πληροφορίες για το κύκλωμα Π-GRAFT.

Γιατρέ, θα μπορούσατε, καταρχάς, να μας πείτε λίγα λόγια για τη στεφανιαία νόσο;

Πρόκειται για τη νόσο των στεφανιαίων αγγείων της καρδιάς, που χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη αθηρωματικών αλλοιώσεων στο τοίχωμά τους. Το είδος της βλάβης μοιάζει με το «πουρί» που δημιουργείται στους σωλήνες ύδρευσης. Οι συγκεκριμένες αλλοιώσεις προκαλούν στενώσεις στις στεφανιαίες αρτηρίες, η ροή του αίματος παρεμποδίζεται, η καρδιά εφοδιάζεται με λιγότερο αίμα από όσο χρειάζεται (ισχαιμία) και ο ασθενής εμφανίζει είτε τα συμπτώματα της ισχαιμίας (στηθάγχη), είτε σοβαρότερες συνέπειες σε περίπτωση οξείας ολικής απόφραξης (έμφραγμα, αιφνίδιος θάνατος).

Είναι η χρήση της εξωσωματικής κυκλοφορίας στην καρδιοχειρουργική, χωρίς συνέπειες, στην εγχείρηση bypass?

Η χρήση εξωσωματικής κυκλοφορίας επιβάλλει κατά κάποιο τρόπο το «πάγωμα» της καρδιακής λειτουργίας. Η επικράτηση της κλασικής επέμβασης ByPass βασιζόταν στην άνεση χειρισμών που προσέφερε το ακίνητο και αναίμακτο πεδίο με χρήση εξωσωματικής κυκλοφορίας.

Ωστόσο, η χρήση της σχετίστηκε στη συνέχεια με αρνητικά φαινόμενα, όπως είναι η διαταραχή διαπερατότητας της βασικής μεμβράνης, η συστηματική φλεγμονώδης αντίδραση, οι διαταραχές του μηχανισμού πήξης, οι νευρολογικές επιπλοκές από μικροέμβολα, η διαταραχή του ανοσολογικού μηχανισμού κ.α.

Οι σωλήνες, οι λαβίδες και οι καθετήρες που τοποθετούνται στην καρδιά και στην αορτή ενδέχεται επίσης να προκαλέσουν τραυματισμούς ή επιπλοκές.

Σε τι μειονεκτεί η αιμάτωση της καρδιάς σε σχέση με τα άλλα όργανα και μέλη του σώματος;

Στον ανθρώπινο οργανισμό, όλα τα όργανα και τα μέλη του σώματος διαθέτουν για την αιμάτωσή τους δύο ή περισσότερα αρτηριακά κυκλώματα. Αυτό αποτελεί μια οικονομία της φύσης, έτσι ώστε σε περίπτωση βλάβης του ενός κυκλώματος, να καλύπτονται οι ανάγκες παροχής αίματος από το δεύτερο, ή τα υπόλοιπα. Παραδείγματος χάρη, σε πιθανή απόφραξη των καρωτίδων, ο εγκέφαλος δεν νεκρώνεται, αλλά παίρνει αίμα από άλλες αρτηρίες της σπονδυλικής στήλης.

Ο Σ. Πράπας

Το ίδιο, λοιπόν, συμβαίνει σε περίπτωση τραυματισμού και διατομής μιας αρτηρίας του χεριού μας (π.χ. της κερκιδικής), όπου το χέρι παραμένει λειτουργικό, καθώς παίρνει αίμα από το δεύτερο κύκλωμα (ωλένιος αρτηρία). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η καρδιά παρά το γεγονός ότι τροφοδοτεί με αίμα όλα τα όργανα, διαθέτει μόνο ένα αρτηριακό κύκλωμα.

Στις περιπτώσεις στενώσεως ή απόφραξης των αγγείων της καρδιάς (στεφανιαία νόσος), δεν υπάρχει δυνατότητα αναπλήρωσης των αναγκών από δεύτερο επικουρικό κύκλωμα και ο ασθενής εμφανίζει είτε πόνο ισχαιμίας (στηθάγχη), είτε νέκρωση τμήματος της καρδιάς (έμφραγμα), ή το χειρότερο, αιφνίδιο θάνατο.

Στη συνέχεια, θα μπορούσατε να μας πείτε λίγα λόγια για τη λύση του προβλήματος της αιμάτωσης της καρδιάς με τη δημιουργία δεύτερου επικουρικού αρτηριακού κυκλώματος Π-GRAFT;

Πριν από 25 περίπου χρόνια, δημιουργήσαμε το επικουρικό αρτηριακό κύκλωμα Π-GRAFT, που θα έπαιζε το ρόλο του δεύτερου βοηθητικού φυσικού κυκλώματος, εκείνου που η φύση έχει στερήσει από την καρδιά, μετατρέποντάς την, κατά μια έννοια, σε «αχίλλειο πτέρνα» του κυκλοφορικού συστήματος. Βασιζόμενοι στη ροή δύο φυσικών αρτηριών, των μαστικών αρτηριών, οι οποίες βρίσκονται πίσω από το στήθος, δημιουργήσαμε ένα κύκλωμα με πολλαπλές απολήξεις, τόσες κάθε φορά, όσα και τα αγγεία που πρέπει να τροφοδοτηθούν. Με απλά λόγια λειτουργεί σαν ένα είδος «πολύπριζου», που παίρνει ρεύμα από 1 ή 2 καλώδια και το διανέμει σε 3, 4, 5 ή 6 σημεία.

Τι είναι αυτό που θα επισημαίνατε σχετικά με την υπεροχή της τεχνικής πάλλουσας καρδιάς;

Ένα επιπρόσθετο στοιχείο της μεθόδου είναι η σύνδεση του Π-GRAFT με το φυσικό κύκλωμα των στεφανιαίων αρτηριών, μέσω αναστομώσεων, με την Καρδιά Πάλλουσα, δηλαδή σε ζωτικό παλμό. Από μια σειρά μελετών, προκύπτει η υπεροχή της εγχείρησης ByPass σε Πάλλουσα Καρδιά σε ό,τι αφορά τη μείωση των εγχειρητικών κινδύνων.

Ωστόσο, υφίσταται ως μειονέκτημα το «φύτεμά» τους στην αορτή, ώστε να πάρουν αίμα για την παράκαμψη – όπως στην κλασική εγχείρηση.  Ο χειρισμός αυτός είναι σαφώς πιο επικίνδυνος στην Πάλλουσα Καρδιά, διότι γίνεται σε σφύζουσα αορτή με πιθανότητες εγκεφαλικού επεισοδίου ή διαχωρισμού του αγγείου.

Η τεχνική μας λύνει το πρόβλημα, καθώς διασφαλίζει ροή αίματος προς τα στεφανιαία αγγεία, προερχόμενου όχι από την αορτή αλλά από την εκτροπή της ροής των μαστικών αρτηριών μέσω του Π-GRAFT. Με τη χρήση τοπικών σταθεροποιητών, οι απολήξεις του Π-GRAFT, «φυτεύονται» στα νοσούντα στεφανιαία αγγεία της καρδιάς, χωρίς η καρδιά να παγώσει και να σταματήσει και χωρίς να γίνει κανένας χειρισμός στην αορτή.

Τέλος, ποια είναι τα πλεονεκτήματα της μεθόδου που εφαρμόζετε στην καρδιοχειρουργική κλινική;

Η εγχείρηση ByPass γίνεται με την Καρδιά Πάλλουσα, δηλαδή σε ζωτικό παλμό. Η καρδιά λειτουργεί κατά τη διάρκεια της εγχείρησης, συνεπώς ο ασθενής δεν υποστηρίζεται με εξωσωματική κυκλοφορία. Έτσι, καθίσταται δυνατή η αποφυγή επιπλοκών που συνοδεύουν τη χρήση της. Ειδικοί σταθεροποιητές ακινητοποιούν τοπικά την καρδιά, ώστε να «φυτευτεί» το Μόσχευμα στο ανάλογο στεφανιαίο αγγείο. Η υπεροχή της δικής μας μεθόδου σε σχέση με την κλασική εγχείρηση Πάλλουσας Καρδιάς είναι η ταυτόχρονη αποφυγή χειρισμών στην αορτή και η αμιγής χρήση μαστικών αρτηριών, από το στήθος.

Το αίμα για την στεφανιαία κυκλοφορία διασφαλίζεται από την εκτροπή των μαστικών αρτηριών. Έτσι, δεν γίνεται κανένας χειρισμός στην αορτή για την «εμφύτευση» των μοσχευμάτων, με αποτέλεσμα να αποφεύγονται τυχόν επιπλοκές, όπως τραυματισμός της αορτής ή εγκεφαλικά επεισόδια. Τα τελευταία χρόνια, καθιερώθηκε η χρήση όσο το δυνατό περισσότερων αρτηριακών μοσχευμάτων στις εγχειρήσεις ανοιχτής καρδιάς, καθώς και σύνθετων μοσχευμάτων. Η χρήση αρτηριακών μοσχευμάτων έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει την αποτελεσματικότητα του ByPass κατά τη διάρκεια των χρόνων, καθώς τα εν λόγω μοσχεύματα δεν αποφράσσονται εύκολα, όπως τα αντίστοιχα φλεβικά.

. Σωτήριος Ν. Πράπας, MD, FECTS
Διευθυντής Α’ Καρδιοχειρουργικής Κλινικής ‘’Ερρίκος Ντυνάν’’ Hospital Center
Αντιπρόεδρος Παγκόσμιας Εταιρείας Χειρουργών Θώρακος, Καρδιάς και Αγγείων
Ιδρυτής και Επίτιμος Πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας ‘’Ευρω-ασιατική Γέφυρα’’