Με στάση εργασίας αύριο Τρίτη (από τις 11:30 π.μ. μέχρι τη λήξη του ωραρίου) ξεκινούν οι αρχαιολόγοι την αντιδρασή τους για τα Μνημόνια που υπογράφει η υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου με επενδυτές (το πιό πρόσφατο 24 Αυγούστου για το Ελληνικό) προκειμένου να παρακάμψει τον Αρχαιολογικό Νόμο που ορίζει μέτρα προστασίας των αρχαιολογικών ευρημάτων και σε περιοχές όπου πρόκειται να γίνουν έργα ανάπτυξης.

Στην ανακοίνωση που εξέδωσε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων μαζί με την απόφαση για παναττική στάση εργασίας χαρακτηρίζει «πραξικόπημα» της Λυδίας Κονιόρδου την παράκαμψη του Αρχαιολογικού Νόμου και των Εφορειών Αρχαιοτήτων.

Επελέγη η ημέρα για τη στάση εργασίας όχι τυχαία. Γιατί «την Τρίτη εισάγεται στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ως θέμα η έγκριση του Σ.Ο.Α. (Σχέδιο Ολοκληρωμένης Ανάπτυξης) και της ΣΜΠΕ(Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων) του έργου «Ανάπτυξη του Μητροπολιτικού Πόλου Ελληνικού – Αγ. Κοσμά», χωρίς να έχει προηγηθεί η κήρυξη του αρχαιολογικού χώρου που επανειλημμένως και με στοιχεία έχει ζητήσει η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων (αναλυτικά για τις αρχαιότητες, το θεσμικό πλαίσιο το ΣΟΑ και τη ΣΜΠΕ βλ. το αναλυτικό υπόμνημα του ΣΕΑ όπως κατατέθηκε στη δημόσια διαβούλευση https://www.sea.org.gr/details.php?id=683)».

Θεωρούν πως πρόκειται «για πρωτοφανή μεθόδευση, χωρίς προηγούμενο στα χρονικά του ΥΠΠΟΑ» ότι  η πρόταση της Εφορείας Αρχαιοτήτων δεν εισήχθη ποτέ στο αρμόδιο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. «Θυμίζουμε ότι στην περίπτωση στο Αφάντου Ρόδου, αν και με απαράδεκτη καθυστέρηση, η κήρυξη τελικά πραγματοποιήθηκε. Ενημερώνουμε μάλιστα ότι μετά την κήρυξη το μνημόνιο της επένδυσης με συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων βρίσκεται ήδη στο ΤΑΙΠΕΔ για έγκριση.

Πρόκειται για την ίδια επένδυση για την οποία ψηφίστηκε η σκανδαλώδης, κατά την εκτίμηση του Συλλόγου, σύμβαση παραχώρησης του Ελληνικού στην Lamda Development, που περιλαμβάνει αδιανόητες για κάθε ευνομούμενο κράτος διατάξεις υπέρ του επενδυτή, όπως την αποζημίωσή του σε περίπτωση εκ των υστέρων ανεύρεσης ή/και κήρυξης αρχαιοτήτων (Ν.4422/2016 [ΦΕΚ 181/Α/27-9-2016]). Πρόκειται για τη ίδια επένδυση για την οποία η υπουργός Πολιτισμού Λ. Κονιόρδου υπέγραψε πραξικοπηματικά, χωρίς σχετική διάταξη νόμου, αναρμοδίως και παρακάμπτοντας κάθε αρμόδια Υπηρεσία, το «Μνημόνιο Συναντίληψης και Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της εταιρείας Ελληνικό Α.Ε.».

Το Μνημόνιο αυτό είναι ένα κείμενο χωρίς νομική υπόσταση, το οποίο όμως δείχνει τις προθέσεις να παρακαμφθεί ο Αρχαιολογικός Νόμος και η συνήθης διαδικασία που ακολουθείται σε αυτές τις περιπτώσεις για τη διαφύλαξη των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς, ξεκινώντας από την περίπτωση του Ελληνικού-Αγίου Κοσμά, για να επεκταθεί σταδιακά σε πολλά παρόμοια έργα. Αυτό που διώξαμε πέρσι από την πόρτα, επιστρέφει φέτος από το παράθυρο!

Το Μνημόνιο αυτό δεν έχει νομική υπόσταση και δεν μπορεί να εφαρμοστεί γιατί:

-Η έκδοσή του δεν προβλέπεται από καμία διάταξη νόμου, ενώ το άρθρο 37 του Αρχαιολογικού Νόμου προβλέπει συγκεκριμένες διαδικασίες και εγκρίσεις για αρχαιολογικές ανασκαφές σε έργα τρίτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι δεν έχει δημοσιευτεί (ούτε μπορεί να δημοσιευτεί) ως εκτελεστή πράξη της διοίκησης –γιατί δεν είναι!

-Έχει συνυπογραφεί από δύο παντελώς αναρμόδια μέρη. Αρμόδιες για την υπογραφή του  γενικού Μνημονίου σε περιπτώσεις παρόμοιων έργων είναι οι Γενικές Διευθύνσεις Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, οι οποίες παρακάμφθηκαν με τρόπο απαράδεκτο, ενώ ούτε η ΔΙΠΚΑ, η ΔΒΜΑ και η Εφορεία Πειραιώς, Δυτ. Αττικής και Νήσων ρωτήθηκαν για το περιεχόμενο του Μνημονίου. Από την άλλη, η Ελληνικό ΑΕ υπογράφει χωρίς να είναι ούτε καν κύριος της έκτασης του πρώην αεροδρομίου ούτε μέρος που εκτελεί κάποιο έργο.

-Ορίζει ειδικούς περιορισμούς (από το πού γίνονται δοκιμαστικές τομές μέχρι τις προθεσμίες), κατά παράβαση του Αρχαιολογικού Νόμου, του οποίου προφανώς ένα κείμενο χωρίς νομική υπόσταση δεν μπορεί να υπερτερεί. Το κείμενο αυτό δεν δεσμεύει κανέναν δημόσιο λειτουργό, κανένα υπάλληλο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, για την εκτέλεση των καθηκόντων του που απορρέουν από το Σύνταγμα και τον Αρχαιολογικό Νόμο. Το μόνο που θα καταφέρουν όποιοι επιμείνουν σε τέτοιες ρυθμίσεις, είναι να επιφέρουν πολύ χειρότερες καθυστερήσεις στο έργο που υποτίθεται ότι θέλουν να προχωρήσουν, γιατί –ευτυχώς- ακόμη το δημόσιο συμφέρον, οι νόμοι και η προστασία των αρχαιοτήτων είναι παραπάνω από το ιδιωτικό συμφέρον της όποιας ΑΕ».

Για όλα τα παραπάνω ζητούν την απόσυρση του θέματος που αφορά στο Ελληνικό από το ΚΑΣ της 5/9/2017 για να εισαχθεί η κήρυξη του αρχαιολογικού χώρου, που εκκρεμεί από το 2012! Επίσης «να αποσύρει η υπουργός την υπογραφή της από το Μνημόνιο. Και οποιοδήποτε άλλο Μνημόνιο να υπογραφεί από τις αρμόδιες Υπηρεσίες σε εφαρμογή των άρθρων του Αρχαιολογικού Νόμου. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, θα κατηγορηθεί για πρωτόγνωρη εκτροπή εναντίον της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας».