ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
Ταξίδι ενηλικίωσης σε μια μεταβατική κοινωνικοπολιτικά Ινδία και σχέσεις ανάμεσα σε δυο μοναχικούς ανθρώπους στη σύγχρονη Σιγκαπούρη.
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
***** Ο ανίκητος
Aparajito. Ινδία, 1956. Σκηνοθεσία-σενάριο: Σατιαζίτ Ράι. Ηθοποιοί: Πινάκι Σενγκ Κούπτα, Σμάραν Γκοσάι, Καμάλα Αντχικάρι. 110΄
Το δεύτερο μέρος μιας τριλογίας (την είχε παρουσιάσει ολόκληρη, πριν από μερικά χρόνια, το Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου της Αθήνας στο αφιέρωμα «Κλασικές τριλογίες του Παγκόσμιου Κινηματογράφου) που εντυπωσίασε το δυτικό κοινό στα διάφορα διεθνή φεστιβάλ (Κάνες και Βενετία), σαρώνοντας τα μεγάλα τους βραβεία, και, στη συνέχεια, με την παγκόσμια απήχησή τους, αποδεικνύοντας πως ταινίες με επίκεντρο τον άνθρωπο και την κοινωνική του κατάσταση, σε οποιαδήποτε χώρα κι αν αυτά συμβαίνουν, συγκινούν με την ειλικρίνεια, την αμεσότητα, τη δύναμη και την (λυρική, στη συγκεκριμένη περίπτωση) ομορφιά τους.
Με βάση τα μυθιστορήματα του Bibhutibhushan Banerji, ο Σατιαζίτ Ράι (1921-1992), που είχα τη μεγάλη τύχη να συναντήσω δυο φορές, μια στο Λονδίνο και μια στο φεστιβάλ της Βενετίας, δυο μόλις χρόνια πριν το θάνατό του, όπου είχα και την ευκαιρία να κουβεντιάσω μαζί του, κατάφερε, ανάμεσα στα 1950 και 1959, και ξεκινώντας από το μηδέν (χωρίς να έχει σκηνοθετήσει ποτέ και ξεκινώντας με παιδιά, ερασιτέχνες-ηθοποιούς), να φτιάξει την ανεπανάληπτη αυτή «τριλογία του Απού», καταγράφοντας τη ζωή του απλού, φτωχού του ήρωα, σε μια μεταβατική Ινδία, από τα παιδικά του χρόνια, στα χωριό του (στο πρώτο μέρος της τριλογίας), ακολουθώντας τον, μαζί με τους γονείς του, στο Μπενάρες (στον «Ανίκητο») και καταλήγοντας, στον «Κόσμο του Απού» στην επαρχία, με τον Απού να καταφεύγει, παντρεμένος πια και με τη μητέρα του, να ζήσει στο σπίτι του θείου του στην επαρχία.
Στον «Ανίκητο», ο έφηβος Απού (στο ρόλο τη φορά αυτή ο Πινξάκι Σενγκ Γκούπτα), όπου ο Βραχμάνος ιερέας πατέρας φέρνει στην ιερή πόλη Μπενάρες, την οικογένειά του, μετά το θάνατο της μικρής τους κόρης, έρχεται σ’ επαφή με τον κόσμο μιας κοινωνικοπολιτικά μεταβατικής Ινδίας, ενώ, μετά το θάνατο του πατέρα του, ενώ, στη συνέχεια, χάρη σ’ ένα θείο, που τον καλεί, μαζί με τη μητέρα του, στο σπίτι του στην επαρχία, κι ένα δάσκαλο που αναλαμβάνει τη μόρφωσή του, θα έρθει τελικά σ’ επαφή με μια άλλη κουλτούρα, οδηγώντας τον σε σπουδές στο πανεπιστήμιο της Καλκούτα.
Με την ίδια μαεστρία, αλλά και την εμπειρία της πρώτης του ταινίας, ο Ράι καταγράφει με πάθος, φαντασία και ευρηματικότητα, πάντα μέσα από μια νεορεαλιστική (αν και σε μεγαλύτερο θα έλεγα βάθος) ματιά, την πορεία προς την ενηλικίωση του ήρωά του, καθώς και τη σχέση του με τους άλλους γύρω του, ιδιαίτερα τον πατέρα (από τις πιο πετυχημένες σκηνές αναφέρω εκείνη του θανάτου του πατέρα, δεμένη με την όμορφη, λυρική, συμβολική σκηνή των περιστεριών που πετάνε), και αργότερα με τη μοναχική πια μητέρα (μητέρα που τώρα αλλάζει σταδιακά χαρακτήρα για να γίνει πιο δυναμική, περήφανη και απαιτητική).
Με τον Ράι να καταγράφει με την κάμερα του τις μικρολεπτομέρειες εκείνες που τονίζουν και αναπτύσσουν, με τον καλύτερο τρόπο, τους χαρακτήρες και τα αισθήματά τους, με ένα εξαιρετικό φινάλε, από το οποίο δεν λείπει η ομορφιά, η ποίηση και η ατόφια συγκίνηση, με εξαιρετικές ερμηνείες, εικαστικά ωραίες, μαυρόασπρες εικόνες (του Σουμπράτα Μίτρα), που συμπληρώνει η εξαιρετική, ατμοσφαιρική μουσική του Ράβι Σάνκαρ.
*** ½ Η εποχή της βροχής
Wet Season. Σιγκαπούρη/Ταϊβάν, 2019. Σκηνοθεσία-σενάριο: Άντονι Τσεν. Ηθοποιοί: Γιαν Γιαν Γέο, Τζία Λερ Κοχ, Κρίστοφερ Μινγκ-Σουν ΛΙ, Σι Μπιν Γιανγκ. 103΄
Τη σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα σε μια καθηγήτρια της κινέζικης γλώσσας στη Σιγκαπούρη και τον μαθητή της, καταγράφει με λεπτότητα και χιούμορ, βουτηγμένα σε μια μουντή ατμόσφαιρα, που τονίζει η βροχερή περίοδος των μουσώνων στην κινέζικη ταινία «Η εποχή της βροχής» ο Άντονι Τσαν, που το 2013 είχε κερδίσει τη Χρυσή Κάμερα στο φεστιβάλ των Κανών.
Και τα δυο πρόσωπα της ταινίας είναι πρόσωπα μοναχικά: από τη μια, ο Γουέι Λουνγκ, ένας νεαρός, κλεισμένος στον εαυτό του, μαθητής, κι από την άλλη, η καλόκαρδη Λινγκ, η καθηγήτρια, η οποία, εκτός από τον εργασιομανή, απόντα βασικά σύζυγο και τον ανάπηρο πεθερό που φροντίζει, υποβάλλεται σε μια επώδυνη θεραπεία γονιμότητας, στην προσπάθειας της να αποκτήσει παιδί, χωρίς να μπορεί να έχει μια δική της, ανεξάρτητη ζωή.
Ο Άντονι Τσεν καταγράφει με επιμονή τις καθημερινές λεπτομέρειες στη ζωή των βασικών του πρωταγωνιστών, χρησιμοποιώντας τη βροχή των μουσώνων για να τονίσει την ψυχολογική κατάσταση των δυο προσώπων του και γενικότερα την όλη καταθλιπτική, ζοφερή ατμόσφαιρα που κυριαρχεί στην ταινία, ιδιαίτερα στο πρώτο μέρος, που είναι και το καλύτερο – αντίθετα, το δεύτερο μέρος, με το ξαφνικό, αναπάντεχο φινάλε, μου φάνηκε κάπως παρατραβηγμένο. Στα συν της ταινίας η εξαιρετική ερμηνεία της Γιαν Γιαν Γέο στο ρόλο της καθηγήτριας.
** Πόλεμος στο σπίτι
The War With Grandpa. ΗΠΑ, 2020. Σκηνοθεσία: Τιμ Χιλ. Σενάριο: Τομ Τζέι Ασλ, Ματ Έμπερ. Ηθοποιοί: Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Ούμα Θέρμαν, Ρομπ Ριγκλ, Κρίστοφερ Γουόκεν, Τζέιν Σίμουρ. 94΄
Όταν οι γονείς του αποφασίζουν να εγκαταστήσουν τον παππού του στο δικό του δωμάτιο και να μεταφέρουν τον ίδιο στη σοφίτα του σπιτιού, ο μικρός αλλά πονηρός εγγονός του αποφασίζει να του… κηρύξει τον πόλεμο! Όμως, αν και υπόσχονται να κρατήσουν μυστικό μεταξύ τους, όταν αρχίζει ο πόλεμος, τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο μέχρι που, όταν φτάνουν στα χριστουγεννιάτικα γενέθλια ενός από τα παιδιά της οικογένειας, κινδυνεύουν σοβαρά όχι μόνο το σπίτι αλλά και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας…
Διασκεδαστική, αν και γεμάτη με τα συνηθισμένα, χαζά αστεία κωμωδία, δοσμένη με μια επίπεδη σκηνοθεσία από τον Τιμ Χιλ (σκηνοθέτη και του «Άτακτου παππού»), βασισμένη σε παιδικό βιβλίο, που βλέπεται μόνο χάρη στην παρουσία του Ντε Νίρο, που καταφέρνει, ενδιάμεσα, να της δώσει κάποια ζωντάνια, χάρη στην ερμηνεία του πεισματάρη, γκρινιάρη, αλλά τελικά πιο συμπαθητικού από τον εγγονό, παππού! Στις απολαυστικές ερμηνείες και εκείνη του Κρίστοφερ Γουόκεν, στο ρόλο ενός από τους φίλους του παππού, που μαζί με την υπόλοιπη ομάδα των γερόντων, προσπαθούν να συμπαρασταθούν στον παππού Ντε Νίρο.
