ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
Το συναρπαστικό παραμύθι του Ντελ Τόρο
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
**** 1/2 – Η μορφή του νερού
The Shape of Water. ΗΠΑ, 2017. Σκηνοθεσία: Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο. Σενάριο: Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο, Βανέσα Τέιλορ. Ηθοποιοί: Σάλι Χόκινς, Μάικλ Σάνον, Οκτάβια Σπένσερ, Ρίτσαρντ Τζένκινς, Νταγκ Τζόουνς. 123 λεπτά.
Στο παραμύθι και τη φαντασία στρέφεται ο Μεξικανός σκηνοθέτης Γκιγιέρμο ντελ Τόρο («Κρόνος», «Pan’s Labyrinth») στη βραβευμένη με το Χρυσό Λιοντάρι της Βενετίας και υποψήφια για 13 Όσκαρ ταινία του «Η μορφή του νερού». Πρόκειται στην πραγματικότητα για μια νέα εκδοχή της ιστορίας της Πεντάμορφης και του Τέρατος, τη φορά αυτή μέσα από τη σχέση ανάμεσα σε μια γυναίκα, την Ελάιζα (Σάλι Χόκινς), μια μουγγή καθαρίστρια σε ένα κυβερνητικό μυστικό εργαστήριο διαστημικών ερευνών και το θαλάσσιο «τέρας» (είδος αμφίβιου ανθρωπόμορφου όντος) που ανακαλύπτει ο νευρωτικός μυστικός πράκτορας Στρίκλαντ (Μάικλ Σάνον).
Στο νου έρχονται διάφορα παραμύθια (ανάμεσά τους και «Η μικρή γοργόνα» του Άντερσεν) αλλά και ταινίες φαντασίας («The Creature from the Black Lagoon»), ο Ντελ Τόρο όμως τοποθετεί την ιστορία του στις αρχές της δεκαετίας του ’60, περίοδο του «ψυχρού πολέμου» (ο Στρίκλαντ ειναι ακριβώς ο ψυχοπαθής, ψυχροπολεμικός εκπρόσωπος της τότε Αμερικής), για να κάνει ένα ειρωνικό, καυστικό σχόλιο πάνω στην τότε εποχή με τους Ρώσους κατασκόπους και τις προσπάθειες αποστολής ανθρώπου στο διάστημα αλλά και να κάνει αναφορές στον κινηματογράφο που αγαπά – η ηρωίδα του ζει πάνω από ένα σινεμά, το Orpheum, που προβάλλει μπι-μούβις, ενώ ο γείτοντας και «συνεργάτης» της ηρωίδας βλέπει συνεχώς στην τηλεόρασή του παλιές μαυρόασπρες ταινίες (ιδιαίτερα μιούζικαλ με τη Μπέτι Γκρέιμπλ και τη Σίρλεϊ Τεμπλ).
Το ότι η Ελάιζα ειναι μουγγή δεν την εμποδίζει από του να έρθει σε επαφή με το φυλακισμένο ον (πολύ έξυπνα ο Ντελ Τόρο χρησιμοποιεί την αδυναμία της να μιλήσει, αφήνοντάς την να συνεννοηθεί μαζι του με τη γλώσσα των μουγγών) και να το μάθει να τρώει αυγά και να ακούει μουσική. Για την κυβέρνηση όμως το ον αυτό εκπροσωπεί τις χειρότερες φοβίες τους και πρέπει να εξοντωθεί. Κι εναπόκειται στην Ελάιζα, τον ηλικιωμένο γκέι γείτονά της Τζάιλς (Ρίτσαρντ Τζένκινς) και τη μαύρη συνάδελφο της στο εργαστήριο, Ζέλντα (Οκτάβια Σπένσερ) να σώσουν το «τέρας» από τους «φυσιολογικούς» ανθρώπους.
Με βάση ενα έξυπνο, καλογραμμένο σενάριο, με μια εξαιρετική φωτογραφία από τον Νταν Λάοντσεν και με την ατμοσφαιρική μουσική του ελληνικής καταγωγής Γάλλου μουσικοσυνθέτη, Αλεξάντρ Ντεπλα, ο Ντελ Τόρο αναμιγνύει έντεχνα, με χιουμοριστική διάθεση, στοιχεία από τη ρομαντική κωμωδία μέχρι την πολιτική σάτιρα, τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας και το φιλμ νουάρ, για να φτιάξει την όμορφη αυτή, απολαυστική, βουτηγμένη σε μια μαγική ατμόσφαιρα, ταινία του, από τις καλύτερες που μας έδωσε μεχρι σήμερα (ελπιζω να κερδίσει αρκετά από τα 13 Όσκαρ γι τα οποια ειναι υποψήφια), δείχνοντας πως πέρα από τους συνηθισμένους, με στόχο μόνο το κέρδος Αμερικανούς παραγωγούς, εξακολουθεί ευτυχώς να υπάρχει και ένας άλλος αμερικανικός κινηματογράφος.
*** 1/2 – Το φεγγάρι του Δία
Jupiter’s Moon/Jupiter holdja. Ουγγαρία/Γερμανία/Γαλλία, 2017. Σκηνοθεσία-σενάριο: Κορνέλ Μουντρούτσο. Ηθοποιοί: Μεράμπ Νινίτζε, Σόμπορ Γιέγκερ, Γκιόργκι Τσερχάλμι. 129 λεπτά.
Από ένα από τα πολλά φεγγάρια του πλανήτη Δία, αυτό που ο Γαλιλαίος το ονόμασε Ευρώπη, είναι εμπνευσμένος ο τίτλος της ταινίας, «Το φεγγάρι του Δία» του Ούγγρου σκηνοθέτη Κορνέλ Μουντρούτσο, δημιουργού του συναρπαστικού «Λευκού θεού», που είδαμε το 2014 και στην Ελλάδα.
Ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί για φόντο το φανταστικό κινηματογράφο, για να μας μιλήσει για ένα πολύ καυτό ευρωπαϊκό πρόβλημα, αυτό των προσφύγων, πρόβλημα που στη χώρα του, όπως γνωρίζουμε, έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις, όχι μόνο με την άρνηση του καθεστώτος να δεχτεί πρόσφυγες στην Ουγγαρία, αλλά και με τον βίαιο τρόπο που οι αρχές αντιμετωπίζουν όσους πρόσφυγες καταφέρνουν να φτάσουν σε ουγγρικό έδαφος. Ο ίδιος μάλιστα ο Μουντρούτσο τονίζει πως «ανήκω στη γενιά μηδέν, δηλαδή εκείνη που δεν είχε καμιά συγκεκριμένη εμπειρία του κομουνισμού και βρίσκομαι αντιμέτωπος με μια Ανατολική Ευρώπη σε τρελή επιτάχυνση στο δρόμο προς τον αφανισμό – αυτό προσπαθώ να δείξω στην ταινία μου».
Η ταινία ξεκινά με το άγριο κυνηγητό μιας ομάδας Σύριων προσφύγων από την ουγγρική αστυνομία, με το διευθυντή του καταυλισμού μεταναστών να πυροβολεί και να σκοτώνει τον Άριαν, έναν από τους μετανάστες. Κατά θαυματουργό τρόπο, ο Άριαν ζωντανεύει, σηκώνεται (Άγγελος; Χριστός;) και αρχίζει να αιωρείται. Την παράξενη αυτή κατάστασή του θα ανακαλύψει, στον καταυλισμό που τον βρίσκει ένας γιατρός, ο οποίος, για κερδοφόρο συμφέρον, προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τις υπερφυσικές του ικανότητες. Θα αναγκαστούν όμως να διαφύγουν όταν ο διευθυντής του καταυλισμού αρχίζει να τους κυνηγά με σκοπό να σκοτώσει τον Άριαν. Ο Μουντρούτσο αποφεύγει όσο το δυνατό τα ειδικά εφέ, προτιμώντας να αφηγηθεί την ιστορία του με τρόπο ρεαλιστικό (εκμεταλλευόμενος, όταν χρειάζεται, το σασπένς), γεγονός που της δίνει ακόμη μεγαλύτερεη δύναμη και την κάνει πιο επίκαιρη.
Σε αντίθεση με τη φασιστική σχεδόν νοοτροπία του διευθυντή των φυλακών, ο χαρακτήρας του γιατρού εξελίσσεται σταδιακά από άνθρωπο στραμμένο στο κέρδος, άνθρωπο χωρίς καμιά πίστη (στα πρώτα πλάνα τον βλέπουμε να εκφράζει τη δυσπιστία του σε οποιαδήποτε θεία παρουσία στη συζήτηση που κάνει στο ασανσέρ με δυο άντρες που θέλουν να του δωρίσουν μια Βίβλο), σε άνθρωπο που αρχίζει να ενδιαφέρεται πραγματικά για τον Άριαν και να προσπαθεί να τον βοηθήσει.
Μπορεί μέσα από την παρουσία του Άριαν και της δύναμής του να αιωρείται να υπάρχει μια έμμεση αναφορά στον Χριστό, η ταινία όμως ξεπερνάει την απλή θρησκευτική αναφορά για να μας μιλήσει για μια πλατύτερη πίστη, πίστη στον άνθρωπο, στην αξιοπρέπεια, τη δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη και γενικά τις ηθικές αξίες που λείπουν από κοινωνίες όπως αυτή της Ουγγαρίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών.
*** Η κόρη της Απρίλ
La hijas decApril. Μεξικό, 2017. Σκηνοθεσία-σενάριο: Μισέλ Φράνκο. Ηθοποιοί: Έμα Σουάρεζ, Άνα Βαλέρια Μπεσερίλ, Ενρίκε Αριζόν. Τζοάνα Λαρέκι. 103 λεπτά.
Οι σχέσεις μητέρας- κόρης ανατρέπονται με τον πιο διεστραμμένο και σαδιστικό τρόπο στην ταινία «Η κόρη της Απρίλ» (ειδικό βραβείο της επιτροπής στο τμήμα «Ενα κάποιο βλέμμα» των Κανών) την του Μεξικανού σκηνοθέτη Μισέλ Φράνκο, που είχε εντυπωσιάσει το 2015 στις Κάνες με την ταινία του «Chronic», κερδίζοντας το βραβείο σεναρίου.
Η πραγματική ιστορία αρχίζει όταν η Απρίλ (μια εξαιρετική Έμα Σουάρεζ, η γνωστή μας Ιουλιέτα από την ταινία του Αλμοδόβαρ), αποξενωμένη από τις δυο κόρες της (την αιτία θα τη μάθουμε πολύ αργότερα), ύστερα από έκκληση της μεγαλύτερης κόρης της, Κλάρα, καταφτάνει σε μια μικρή μεξικάνικη πόλη για να φροντίσει τη εφτά μηνών έγκυο, 17χρονη κόρη της, Βαλέρια (Άνα Βαλέρια Μπεσερίλ).
Η Βαλέρια, ικανοποιημένη με τη σχέση της με το νεαρό Ματέο, πατέρα του παιδιού της, αρχικά αντιμετωπίζει αρνητικά την παρουσία της μητέρας της, η Απρίλ όμως με την επιμονή της καταφέρνει, με τη γέννηση του παιδιού, να πάρει την έλεγχο και να καθορίζει αρχικά τη δίετα της Βαλέριας και της Κλάρα (αναγκάζει την υπέρβαρη Κλάρα σε μια εξοντωτική δίετα) και στη συνέχεια την όλη πορεία της Βαλέρια και του Ματέο. Κάποια στιγμή όμως ο έλεγχος αυτός θα παρατραβήξει για να μας αποκαλύψει τον πραγματικό χαρακτήρα της Απρίλ και την κόλαση στην οποία οδηγείται σταδιακά η Βαλέρια με ενα ανίσχυρο να αντιδράσει Ματέο.
Ο Φράνκο χρησιμοποιεί το μελόδραμα για να φτιάξει μια συναρπαστική, με πολλές ανατροπές, βουτηγμένη σε μια μαύρη ατμόσφαιρα, ταινία. Ταινία πάνω στις οικογενειακές σχέσεις αλλά και την απογοήτευση, τα διλήμματα και την προδοσία, με την κάμερα του να παρακολουθεί από κοντά, χωρίς καθόλου τη χρήση μουσικής, με ενα καθαρά ρεαλιστικό στιλ, και να καταγράψει τη διαρκή ένταση στις καταστάσεις και τα πρόσωπα (εντυπωσιακές ειναι οι σκηνές του μωρού που κλαίει ασταμάτητα).
Με την Έμα Σουάρεζ εκπληκτική στο ρόλο της Απρίλ, τονίζοντας αρχικά το μητρικό ενδιαφέρον και στοργή, για να αποκαλύψει, σταδιακά, τον πραγματικό της χαρακτήρα: εκείνο μιας πονηρής, ψυχρής, εκδικητικής στο βάθος, ταυτόχρονα διψασμένης για σεξ. γυναίκας που δεν μπορεί να αποδεχτεί τον άντρα που την εγκατέλειψε για μια νεότερη γυναίκα και που κατάφερνει να μανιπουλάρει όχι μόνο τους πάντες, μαζί και τον αφελή, σε βαθμό ηλιθιότητας, Ματέο.
