ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ

Ταξίδι επιστροφής σε ένα ένοχο παρελθόν

Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη

 

***1945

 

Ουγγαρία, 2017. Σκηνοθεσία: Φέρεντς Τόροκ. Σενάριο: Γκάμπορ Σάντο, Φέρεντς Τόροκ. Ηθοποιοί: Πέτερ Ρούντολφ, Μπενς Τασνάντι, Ταμάς Σάμπο Κίμελ, Ντόρα Σταρένκι. 91´

Την αναστάτωση και τα προβλήματα που προκαλεί η άφιξη δυο Εβραίων σ’ ένα μικρό χωριό στην υπό σοβιετικό καθεστώς Ουγγαρία, αμέσως μετά τον πόλεμο, τον Αύγουστο του 1945, παρουσιάζει στη μαυρόασπρη, βουτηγμένη σε μια κλειστοφοβική ατμόσφαιρα ταινία του, «1945», ο Φέρεντς Τόροκ.

Ευκαιρία για τον Τόροκ να ερευνήσει και να αντιμετωπίσει, όπως και παλιότεροι συμπατριώτες του (Μίκλος Γιάντσο και Ίστβαν Σάμπο) με κριτική ματιά την ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά, μαζί και τον αντισημιτισμό, της χώρας του, αντισημιτισμό που οδήγησε στην απέλαση και το θάνατο χιλιάδων Εβραίων στα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης.

Η παρουσία των δυο τους – πατέρα και γιου –  θα αναγκάσει τους κατοίκους να αντιμετωπίσουν τη συλλογική ενοχή τους με όσα υποχρεώθηκαν ή επέλεξαν να κάνουν σε μια συντηρητική, αυταρχική κοινωνία, έμμεση αναφορά στη σημερινή, εθνικιστικών,  ακροδεξιών τάσεων χώρα που η στάση της απέναντι στους μετανάστες δεν απέχει και πολύ από αυτή απέναντι στους Εβραίους. Η άφιξης τους, σε μια γκρίζα ατμόσφαιρα, με ένα τοπικό τρένο, μοιάζει λίγο με γουέστερν, κι η όλη αφήγηση της ιστορίας που διαρκεί μια μέρα, φέρνει σίγουρα στο νου την ταινία «Το τρένο θα σφυρίξει τρεις φορές» του Τσίνεμαν. Εδώ όμως δεν υπάρχει κανένας σερίφης, στο στιλ του Γκάρι Κούπερ, για να αποδώσει την απαραίτητη, βιβλικής σύλληψης, δικαιοσύνη.

Βλέποντας τους δυο άντρες να προχωρούν με τις μεγάλες βαλίτσες τους στο δρόμο, οι κάτοικοι (με επικεφαλής τον δήμαρχο, που η απέλαση τους στάθηκε βασικός λόγος του εμπλουτισμού του, τον παπά που αποφεύγει να εξομολογήσει για να μην αποδεχτεί τη δίκη του συμμετοχή, και όλους όσους εκμεταλλεύτηκαν την εκτόπιση τους για να αρπάξουν τη γη και τα υπάρχοντα των απελαθέντων) πανικοβάλλονται, με τον αρχικό φόβο τους να μετατρέπεται σε οργή ενάντια σε αυτούς που έφτασαν για να διαταράξουν την ήρεμη, εφησυχασμένη ζωή τους και να ξυπνήσουν μνήμες ενοχής για τη, με διάφορους τρόπους, συμβολή τους στο Ολοκαύτωμα.

Ο διευθυντής φωτογραφίας Ελεμέρ Ραγκάλι με μια κάμερα σε συνεχή κίνηση καταφέρνει με την εκπληκτική μαυρόασπρη φωτογραφία του να τονίσει την ατμόσφαιρα αυτή του φόβου, του πανικού και της συλλογικής ενοχής, ως το απρόσμενο, αποκαλυπτικό για το λόγο της άφιξης των δυο στο χωριό, φινάλε. Μια αναγκαία στις μέρες μας ταινία που δείχνει τα φρικτά αποτελέσματα του εθνικισμού, ιδιαίτερα στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες που, σήμερα, αντίθετα με τη πτώση του τείχους του Βερολίνου, υψώνουν τα δικά τους ρατσιστικά τείχη.

 

 

** 1/2 – Tully: τα παιδιά είναι ευτυχία;

 

Tully. ΗΠΑ, 2018. Σκηνοθεσία: Τζέισον Ράιτμαν. Σενάριο: Ντιάμπλο Κόντι. Ηθοποιοί: Σαρλίζ Θέρον, Μακένζι Ντέιβις, Μαρκ Ντιπλάς. 96´

Μια παντρεμένη, δυστυχισμένη στην πραγματικότητα, μεγαλοαστικής οικογένειας, με τρία παιδιά γυναίκα, αποφασίζει, παρά τις αρχικές επιφυλάξεις της, να προσλάβει μια νεαρή νταντά για το νεογέννητο παιδί της, στη δοσμένη με ρυθμό και σπιρτάδα, και ενδιάμεσες δραματικές συγκρούσεις, κωμωδία, που έγραψε η Ντιάμπλο Κότι και σκηνοθέτησε ο Τζέισον Ράιτμαν.

Στο τρίτο αυτό μέρος της τριλογίας τους, μετά το «Juno» και «Young Adult» το δίδυμο Κότι-Ράτμαν στρέφεται στην καταγραφή της ψυχοσύνθεσης μιας καταπιεσμένης, φυλακισμένης σ’ ένα χωρίς μέλλον γάμο, γυναίκας, σε μετά τον τοκετό κατάθλιψη μετά και στα πρόθυρα νευρικής κρίσης, που η εμφάνιση μιας νεαρής, ελεύθερου πνεύματος, γυναίκας, θα αλλάξει τη ζωή της. Με ένα ξαφνικό, συζητήσιμο φινάλε, που αποφεύγει τα πιο σοβαρά θέματα, για να καταλήξει στο αναμενόμενο happy-ending. Πολύ καλή η ερμηνεία της Σαρλίζ Θερόν στο ρόλο της αρκετά χοντρής μητέρας (θα περιμένει σίγουρα υποψηφιότητα στα Όσκαρ), εκείνη όμως που κλέβει την παράσταση είναι η Μακένζι Ντέιβις (την απολαύσαμε στο «Blade Runner 2049») στο ρόλο της νεαρής, γεμάτης ζωντάνια και ωραίες ιδέες, Τάλι.