Οι δράστες μιας γενοκτονίας αποκαλύπτουν
Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
**** Η όψη της σιωπής
The Look of Silence. ΗΠΑ, 2016. Ντοκιμαντέρ. Σκηνοθεσία-σενάριο: Τζόσουα Όπενχάιμερ. Φωτογραφία: Λαρς Σκρι. Μοντάζ: Νιλς Παγκ Άντερσεν. 103′
Ένα ακόμη συγκλονιστικό, πολιτικό ντοκιμαντέρ, «Η όψη της σιωπής» (υποψήφιο για Όσκαρ) παρουσιάζει ο Αμερικανός σκηνοθέτης Τζόσουα Οπενχάιμερ, δημιουργός του ήδη βραβευμένου ντοκιμαντέρ “The Act of Killing”.
Είδος συνέχειας του προηγούμενου ντοκιμαντέρ του, η ταινία, μέσα από την έρευνα ενός οφθαλμίατρου, για τη γενοκτονία που διεξήχθη σε τεράστια κλίμακα στην υπό δικτατορικό καθεστώς Ινδονησία του Σουκάρνο, το 1965-66 (δολοφονήθηκαν περισσότερα από ένα εκατομμύριο άτομα). Γενοκτονία που έγινε από παραστρατιωτικούς αλλά και χωρικούς που πίστευαν, σύμφωνα με την κυβερνητική προπαγάνδα, πως έτσι έσωζαν την πατρίδα τους από τον κομμουνισμό και την αναρχία.
Σε μια χώρα που ακόμη ζει υπό δικτατορικό καθεστώς, με τον τρόμο επανάληψης των φριχτών γεγονότων, ο 44χρονος οφθαλμίατρος Άντι, αδερφός ενός από τα θύματα της γενοκτονίας, ερευνά το παρελθόν σε μια προσπάθεια να επανορθώσει την επίσημη ιστορία, όπως διδάσκεται στα σχολεία, χρησιμοποιώντας το επάγγελμά του (την εξέταση των ματιών για την προμήθεια γυαλιών) για να πάρει συνεντεύξεις από τους ηλικιωμένους σήμερα δολοφόνους και τους συγγενείς τους.
Ορισμένοι μιλάνε για τα εγκλήματά τους με περηφάνεια αυταρέσκεια, άλλοι με φόβο κι άλλοι με απειλές, όλοι τους όμως αποκαλύπτουν, με ηρεμία, τις λεπτομέρειες της σφαγής (πώς έκοβαν τα κεφάλια, τα στήθη των γυναικών, ακόμη και τα πέη, ξεκοίλιαζαν τα κορμιά και έπιναν το αίμα των θυμάτων για να μη… τρελαθούν, όπως πίστευαν).
Τόσο οι επιζώντες δολοφόνοι όσο και οι συγγενείς τους (από τις πιο συγκλονιστικές σκηνές είναι εκείνη με την οικογένεια του νεκρού σήμερα δολοφόνου να αρνείται να δει το βίντεο όπου ο πατέρας αποκαλύπτει τη στυγνή, φριχτή δολοφονία του αδερφού του Άντι) θεωρούν πως δολοφονώντας το ένα εκατομμύριο του πληθυσμού (κομουνιστές, διανοούμενους, εκπρόσωπους των σωματείων και όσους θεωρούσαν αντιφρονούντες) βοήθησαν την πατρίδα τους, με ορισμένους από αυτούς να τονίζουν πως ότι έγινε, έγινε, και πως πρέπει να ξεχάσουν το παρελθόν.
Συνολικά, ένα συγκλονιστικό, ανατριχιαστικό στις λεπτομερείς αποκαλύψεις του, ντοκιμαντέρ, με το θεατή, να παρακολουθεί, άναυδος (με το βλέμμα, θα έλεγα, όχι τόσο την όψη, της σιωπής, όπως και ο Άντι), τις φριχτές αποκαλύψεις εκείνων που σήμερα είτε ζουν ανενόχλητοι με τις οικογένειές τους, είτε πέθαναν ήρεμα στο κρεβάτι τους.
**** Όνειρα γλυκά
Fei bei sogni. Ιταλία, 2016. Σκηνοθεσία: Μάρκο Μπελόκιο. Σενάριο: Βάλια Σαντέλα, Εντουάρντο Αλμπινάτι, Μάρκο Μπελόκιο. Ηθοποιοί: Μπερενίς Μπεζό, Βαλέριο Μασταντρέα, Φαμπρίτζιο Τζιφούνι, Εμανουέλ Νταβός, Πιέρ Τζόρτζιο Μπελόκιο. 134′
Ένας διάσημος δημοσιογράφος ξαναζεί μια τραυματική παιδική εμπειρία (τον μυστηριώδη θάνατο της μητέρας του όταν αυτός ήταν 9 χρόνων) στη νέα αυτή ταινία του Ιταλού Μάρκο Μπελόκιο (“Αίμα από το αίμα μου”), βασισμένη στο αυτοβιογραφικό μπεστ-σέλερ μυθιστόρημα του Μάσιμο Γκραμελίνι (“Γλυκά όνειρα, μικρό μου”), που πρωτοπροβλήθηκε στο περσινό 29ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου.
Με ενδιάμεσα φλας-μπακ, έξυπνα διασκορπισμένα στην αφήγηση, και με την ατμοσφαιρική φωτογραφία του Ντανιέλε Τσίπρι, ο Μπελόκιο συναρμολογεί με τι αναγκαίες λεπτομέρειες για να μας δώσει το πορτρέτο του ήρωα του.
Ένα συγκινητικό συχνά πορτρέτο μέσα από μια διαρκή περιπέτεια (ανάμεσα στη Ρώμη, το Σαράγιεβο και το Τορίνο, από όπου καλύπτει τις ανταποκρίσεις του), με τον Μπελόκιο να βρίσκει την ευκαιρία να συνδυάσει έξυπνα και αρμονικά το παραμύθι (εύστοχη είναι η χρήση του παραμυθιού του Μπελφαγκόρ του Μακιαβέλι) με την πραγματικότητα, για να μας μιλήσει για αγαπητά του θέματα (την οικογένεια, τις ενοχές, τους εσωτερικούς μας φόβους και την καθολική εκκλησία), και, ταυτόχρονα, να σχολιάσει, με φιλοσοφική διάθεση, την ανθρώπινη κατάσταση και τη δύναμη του ανθρώπου να αντιστέκεται στις πιο αντίξοες καταστάσεις.
*** Η κυνηγός με τον αετό
The Eagle Huntress. Βρετανία/Μογγολία, 2016. Ντοκιμαντέρ. Σκηνοθεσία-σενάριο: Ότο Μπελ. Αφήγηση: Ντέιζι Ρίντλεϊ. Φωτογραφία: Σάιμον Νίμπλετ. Μοντάζ: Πιέρ Τακάλ. 87′
Στα Αλτάι όλη, μια απομονωμένη, αντροκρατούμενη περιοχή της Μογγολίας, ένα 13χρονο κοριτσάκι, η Αϊσολπάν, από μια οικογένεια κυνηγών αετών, αναλαμβάνει, με τη βοήθεια του πατέρα της, να κάνει κάτι, που μόνο τα αγόρια έκαναν μέχρι τότε, να εκπαιδεύσει το δικό της αετό.
Το ντοκιμαντέρ του Βρετανού Ότο Μπελ παρακολουθεί από κοντά την όλη διαδικασία, με τη μικρή, αποφασισμένη Αϊσολπάν να σκαρφαλώνει τη βραχώδη περιοχή για να πιάσει ένα μικρό αετό, να τον εκπαιδεύει ατέλειωτες, βασανιστικές ώρες, σε άγριες, χιονισμένες συχνά περιοχές, για να τον προετοιμάσει για το ετήσιο φεστιβάλ του Χρυσού Αετού, και να αντιμετωπίσει δεκάδες ώριμους άντρες συναγωνιστές.
Ενα όμορφο, εθνογραφικό ντοκιμαντέρ, που, πέρα από τη γνωριμία που μας προφέρει με την απόμακρη, άγνωστη στους περισσότερους μας, πανέμορφη Μογγολία (σ’ αυτό συμβάλλει και η εξοχή φωτογραφία του Σάιμον Νίμπλετ) καταγράφει και το όμορφο πορτρέτο ενός τολμηρού, γεμάτου φαντασία και ζωντάνια, κοριτσιού.
** 1/2 – Διπλή εκδίκηση
The Assignment. Γαλλία/Καναδάς/ΗΠΑ, 2016. Σκηνοθεσία: Γουόλτερ Χιλ. Σενάριο: Ντένις Χάμιλ, Γουόλτερ Χιλ. Ηθοποιοί: Μισέλ Ροντρίγκεζ, Σιγκούρνι Γουίβερ, Τόνι Σάλουμπ, Αντονι Λα Πάλια, Κέτλιν Ζεράρ. 95′
Ο γνωστός για τις καλό σκηνοθετημένες ταινίες δράσης Γουόλτερ Χιλ (“The Driver”, “Οι μαχητές”, “48 ώρες”) στρέφεται σε ένα μπι-μούβι, που, αν και σεναριακά μπορεί να μοιάζει απίθανο, ακόμη και εξωφρενικό, σκηνοθετικά προσφέρει αρκετές απολαύσεις. Η Μισέλ Ροντρίγκεζ ερμηνεύει έναν εκτελεστή άντρα που, ύστερα από επέμβαση φύλου, μετατρέπεται σε γυναίκα και αναζητά να εκδικηθεί την υπεύθυνη για την αλλαγή της (εξοχή στο ρόλο της ιδιοφυούς, διεστραμμένης χειρούργου, η Σιγκούρνι Γουίβερ).
Με το Σαν Φρανσίσκο φωτογραφημένο στη νουάρ ποπ κουλτούρα της εποχής του κλασικού φιλμ νουάρ (με τη φωτογραφία του Τζέιμς Λίντον να το αναπλάθει με ξεχωριστή αγάπη), με ένα νευρώδες (αποσπασματικό συχνά) στιλ που αντλεί από το pulp fiction, με διάφορα φλας-μπακ, ο Χιλ προχωρεί, ερευνώντας, με τόλμη το θέμα της αλλαγής φύλου, προσφέροντας στο κάπως ξεχασμένο είδος του μπι-μούβι μια απολαυστική ταινία που σίγουρα θα γίνει, και πολύ σύντομα, cult.
