Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη
**** 1/2 – Η άλλη όψη της ελπίδας
Toivon tuolla puolen. Φινλανδία, 2017. Σκηνοθεσία-σενάριο: Άκι Καουρισμάκι. Ηθοποιοί: Ντόμε Καρουκόσκι, Βίλε Βιρτάνεν, Κάτι Ούτινεν, Τόμι Κορπέλα, Νίνος Χάγι. 100 λεπτά.
Στο προσφυγικό και τα προβλήματα των μεταναστών, επιστρέφει, για δεύτερη φορά (μετά την εξαιρετική ταινία του, «Το λιμάνι της Χάβρης»), ο γνωστός Φιλανδός σκηνοθέτης Άκι Καουρισμάκι, στη νέα, το ίδιο εξαιρετική, βραβευμένη στη φετινή Μπερλινάλε, με την Αργυρή Άρκτο σκηνοθεσίας, ταινία του, “Η άλλη όψη της ελπίδας”.
«Για μένα σήμερα υπάρχει μια απανθρωποποίηση, ολόκληρη η Ευρώπη αδιαφορεί για τη ζωή αυτών που αναγκάζονται να μετατραπούν σε πρόσφυγες για να γλιτώσουν από τους πολέμους και το θάνατο και να αναζητήσουν αλλού μια καλύτερη , ειρηνική ζωή», ανάφερε ο σκηνοθέτης στη συνέντευξη τύπου που ακολούθησε τη δημοσιογραφική προβολή της ταινίας. «Ομως, δεν πρέπει να ξεχνάμε: Σήμερα είναι αυτοί, αύριο μπορεί να είμαστε εμείς».
Η ταινία του αφηγείται δυο παράλληλες ιστορίες. Από τη μια, την ιστορία του Κάλεντ, ενός Σύριου πρόσφυγα που φτάνει παράνομα στη Φιλανδία, έχοντας διασχίσει την Τουρκία και την Ελλάδα, και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, πριν κρυφτεί σε πλοίο για να καταλήξει στη Χάβρη και στη συνέχεια στο Ελσίνκι, όπου ζητά άσυλο χωρίς όμως πολλές ελπίδες με αποτέλεσμα, όταν απορρίπτεται η αίτησή του (στην απόρριψή της, αναφέρεται πως… «στο Χαλέπι έχει επανέλθει η ειρήνη και δεν κινδυνεύουν πια οι ζωές των πολιτών…»), να διαφύγει και να αρχίσει να κρύβεται στους δρόμους, όπου αντιμετωπίζει ρατσιστικές επιθέσεις.
Από την άλλη, έχουμε την ιστορία του Βίλκστρομ, ενός μεσήλικα πλασιέ, που αποφασίζει να εγκαταλείψει τη δουλειά του και μια αδιάφορη σύζυγο και να ακολουθήσει το όνειρό του: να ανοίξει εστιατόριο, πράγμα που υλοποιεί με τα χρήματα που κερδίζει στο καζίνο. Κάποτε, ο Βίλκστρομ θα ανακαλύψει τον Κάλεντ να κοιμάται στο δρόμο, στο πίσω μέρος του εστιατορίου του και θα του προσφέρει δουλειά και στέγη. Εκεί, κοντά στον Βίλκστρομ και τους υπαλλήλους του εστιατορίου ο Κάλεντ θα βρει την κατανόηση, την αλληλεγγύη και τη φιλία.
Ο Καουρισμάκι αφηγείται την ιστορία του με την αφοπλιστική λιτότητα και το χιούμορ που γνωρίζουμε από τις προηγούμενες ταινίες του. Σκηνές όπως εκείνες του Κάλεντ στον αστυνομικό σταθμό, ή αργότερα εκείνες με τον Ιρακινό πρόσφυγα που συναντά στον οικισμό αναμονής των προσφύγων, ή εκείνες του Βίλκστρομ με τους τρεις απλήρωτους από την προηγούμενη διοίκηση υπαλλήλους του (με τον καθένα να ζητάει προκαταβολή) ή ακόμη εκείνες που αποφασίζει να φτιάξει το δικό του σούσι με την ελπίδα να αυξήσει την πελατεία του εστιατορίου, είναι από τις καλύτερες (διανθισμένες πάντα με το ιδιόμορφο, πάντα απολαυστικό χιούμορ του σκηνοθέτη), της θαυμάσιας, γεμάτης ανθρωπιάς, ταινίας, ταινίας κάλεσμα για αλληλεγγύη, που δίκαια κέρδισε όχι μόνο το βραβείο του φεστιβάλ Βερολίνου, αλλά και άλλα πέντε βραβεία, μαζι και το βραβείο FIPRESCI καλύτερης ταινίας της χρονιάς.
*** Loving Vincent
Βρετανία/Πολωνία, 2017. Σκηνοθεσία-σκηνοθεσία: Ντοροτέα Κομπίελα, Χιού Γουέτσμαν. Ηθοποιοί: Ντάγκλας Μπουθ, Τζερόμ Φλιν, Ρόμπερτ Γκουλάτσικ, Χέλεν ΜακΡόρι. 94 λεπτά.
Εικαστικά συναρπαστική αφήγηση σε animation των τελευταίων μηνών του διάσημου ζωγράφου του 19ου αιώνα, Βίνσεντ Βαν Γκογκ. Το δίδυμο των σκηνοθετών, η Ντοροτέα Κομπίελα (έχοντας σπουδάσει στη Σχολή Καλών Τεχνών και σκηνοθέτρια ταινιών μικρού μήκους σε animation) και ο παραγωγός και σύζυγος της Χιού Γουέτσμαν εργάστηκαν για χρόνια, με τη βοήθεια 125 animators για να δημιουργήσουν τα 62.450 ζωγραφισμένα εξολοκλήρου στο χέρι καρέ που αναπλάθουν τους περισσότερους (και πιο όμορφους) πίνακες του ζωγράφου.
Πίνακες, που όχι μόνο ζωντανεύουν με το ιδιόρρυθμο στιλ του Βαν Γκογκ τα γαλλικά τοπία, αλλά αποτυπώνουν το σφρίγος και τη ζωντάνια στα διαφορα πορτρέτα των απλών ανθρώπων της επαρχίας – με τα διάφορα εκπληκτικά χρώματα και τους κατάλληλους φωτισμούς που μετατρέπουν την παρακολούθηση της ταινίας σε μια συναρπασρικη, γοητευτική εμπειρία.
Παράλληλα, οι δυο σκηνοθέτες μετέτρεψαν την ταινία τους και σε ενα είδος θρίλερ μυστηρίου, με ζωντανούς ηθοποιούς, με επικεφαλής τον νεαρό Αρμάν (γιο του ταχυδρόμου και φίλου του ζωγράφου), που ξεκινά, ενα φόνο μετά το θάνατο του Βαν Γκογκ για να παραδώσει ενα γράμμα στον αδερφό του ζωγράφου, καταλήγοντας να ερευνά τη ζωή και το μυστήριο του αμφιλεγόμενου θανάτου του Βαν Γκογκ.
Με ωραίους διαλόγους, με αποσπάσματα από τα γράμματα του Βαν Γκογκ και με τη δημιουργία ενός σασπένς που θυμίζει αστυνομική ταινία, οι Κομπίελα και Γουέτσμαν έφτιαξαν ένα συναρπαστικό docu-δράμα, που σε κάνει να θέλεις να γνωρίσεις καλύτερα το ζωγράφο και με την τόσο σημαντική επίδραση στην εξέλιξη της κατοπινής ζωγραφικής, έργο του.
** 1/2 – Η μεγάλη υπόσχεση
The Promise. Ισπανία/ΗΠΑ, 2016. Σκηνοθεσία: Τέρι Τζορτζ. Σενάριο: Τέρι Τζορτζ, Ρόμπιν Σουίκορντ. Ηθοποιοί: Όσκαρ Άιζακ, Σαρλότ Λε Μπον, Κρίστιαν Μπέιλ. 133 λεπτά.
Σε μια περίοδο που η τουρκική κυβέρνηση εξακολουθεί πεισματικά να αρνείται τη γενοκτονία των Αρμενίων, είναι ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη μια ταινία όπως “Η μεγάλη υπόσχεση” του Ιρλανδού σεναριογράφου (Είσαι το όνομα του πατρός”) και σκηνοθέτη “Hotel Rwanda”) Τέρι Τζορτζ, που παρουσιάζει την πραγματικότητα με τον πιο γλαφυρό (ταυτόχρονα τρομακτικό) τρόπο.
Πριν όμως φτάσουμε στις τουρκικές θηριωδίες του δεύτερου μέρους (με τα κυνηγητά, τον τρόμο και τις σφαγές), που αποτελούν και το πιο συγκλονιστικό (και πετυχημένο) κομμάτι της ταινίας, παρακολουθούμε την αρκετά ενδιαφέρουσα, στημένη με τη φροντίδα και με ωραίες ερμηνείες, ερωτική ιστορία ενός τρίδυμου: έρωτα ανάμεσα στον Μίκαελ, ένα σπουδαστή της ιατρικής, που για να σπουδάσει στην Κωνσταντινούπολη δέχεται να αρραβωνιαστεί τη Μάρα, μια πλούσια κοπέλα από την επαρχία και ο οποίος ερωτεύεται τη νεαρή και όμορφη Άννα, παντρεμένη με ένα Αμερικανό δημοσιογράφο.
** 1/2 – Μια φανταστική γυναίκα
Una mujer fantastica. Χιλή/Γερμανία/Ισπανία, 2017. Σκηνοθεσία: Σεμπάστιαν Λέλιο. Σενάριο: Σεμπάστιαν Λέλιο, Γκονζάλο Μάζα. Ηθοποιοί: Ντανιέλα Βέγκα, Φρανσίσκο Ρέγιες, Λουίς Γκρέκο. 144 λεπτά.
Εκείνο που εντυπωσιάζει πάνω από όλα στην πολύ καλή ταινία «Μια φανταστική γυναίκα» του Χιλιανού σκηνοθέτη Σεμπάστιαν Λέλιο («Γκλόρια») είναι η φροντίδα και η αγάπη με τα οποία αντιμετωπίζει την τρανσέξουαλ πρωταγωνίστρια του, Μαρίνα: με ευαισθησία, ευρηματικότητα, ευφυΐα και ιδιαίτερα με χιούμορ, ένα χιούμορ που δίνει στο δράμα της μιαν απελευθερωτική τάση.
Γιατί, η Μαρίνα, ερωτευμένη σφοδρά με τον Ορλάντο (Φρανσίσκο Ρέγιες), όπως και ο Ορλάντο μ’ αυτήν, κάποια στιγμή, με τον ξαφνικό του θάνατο από ανεύρυσμα, έχει να αντιμετωπίσει την αστυνομία και τη συντηρητική, εξοργισμένη οικογένειά του, που της φέρεται σαν σκουπίδι και την πετάνε από το διαμέρισμα του αγαπημένου της.
Η Μαρίνα όμως προσπαθεί, από τη μια, να ξεπεράσει την απομόνωση και το πένθος, σε μια ρατσιστική στην πραγματικότητα κοινωνία, γεμάτη σεξουαλικές και άλλες προκαταλήψεις, που δεν είναι έτοιμη να δεχτεί το είδος της, ενώ, από την άλλη, αρχίζει να μάχεται με περηφάνια και αξιοπρέπεια για όσα νόμιμα της ανήκουν, αντιμετωπίζοντας με χιούμορ τις διάφορες, δραματικές καταστάσεις εκεί που θα περίμενε κανείς μια καθαρά δραματική αντιμετώπιση.
Κι είναι χάρη στην εξαίρετη παρουσία της τρανσεξουαλικής Ντανιέλα Βέγκα, που η Μαρίνα καταφέρνει να πείσει πέρα για πέρα και να κερδίσει τη συμπάθεια του θεατή και το μελόδραμα του Λέλιο να προκαλέσει την αληθινή συγκίνηση, κερδίζοντας τελικά τρία βραβεία στο φεστιβάλ Βερολίνου, μαζί κι εκείνο του σεναρίου.
