Του Βασίλη Κ. Καλαμαρά [vasillis.kalamaras@gmail.com]
Ο Βορειοηπειρώτης συγγραφέας Νίκος Κατσαλίδας μια φωτισμένη προσωπικότητα, η οποία έχει δώσει τα μέγιστα υπέρ της ελληνικής μεινονότητας στην γείτονα Αλβανία, επιστρέφει με το δεύτερο μυθιστόρημά του «Περί ομονοίας και άλλων δαιμονίων» (εκδόσεις Νίκα).
Εάν συνειρμικά, ο τίτλος του βιβλίου σάς φέρνει στο μυαλό το μυθιστόρημα «Περί έρωτος και άλλων δαιμονίων» του Κολομβιανού νομπελίστα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, καλά πολύ καλά σας τον φέρνει.
Ο Νίκος Κατσαλίδας δεν θα είχε αντίρρηση, αφού η αγωνία της επίδρασης από τα «Εκατό χρόνια μοναξιά», διαχέεται ως γόνιμη ύλη, που αν την σκάψεις, θα ανακαλύψεις εκείνα τα συστατικά με τα οποία μπορεί να μεταφυτευτεί και να καρποφορήσει στην ελληνική γλώσσα το ξένο λογοτεχνικό παράδειγμα.
Τον ήρωα του, τον μαρμαρογλύπτη και αοιδό Μάμη Μάστορα, -ο οποίος επιζεί μέσα από τον τελευταίο μεγάλο πόλεμο και από το αυταρχικό καθεστώς του Ενβέρ Χότζα-, θα τον γνωρίσουμε αυτή την Παρασκευή στις 6 το απόγευμα, στον χώρο του Polis Art Cafe (Στοά Πεσμαζόγλου). Θα μιλήσουν ο Βασίλης Γκουρογιάννης και ο γράφων, ενώ θα συντονίσει η συγγραφέας Στεύη Τσούτση. Αποσπάσματα από το βιβλίο θα διαβάσει ο Κώστας Γιαλίνης.
Λίγα λόγια για την υπόθεση
O Μάμης Μάστορας ήταν ένας βασανισμένος, μα πάντα φιλόξενος άνθρωπος. Το σπίτι του στο Ριζοβούνι στάθηκε καταφύγιο για κάθε περαστικό, φίλο, ξένο ή «εχθρό» ακόμα. Κι εκεί, άλλοτε δίπλα στη φωτιά κι άλλοτε στα σκαλάκια της αυλής, με καφέ και τσίπουρο, οι άνθρωποι ανοίγανε τις καρδιές τους.
Μέσα από τις δραματικές διηγήσεις των ηρώων, φωτίζει μια ταραγμένη εποχή για τα Βόρεια μέρη της Ηπείρου, που ζει η Εθνική Ελληνική Μειονότητα. Άνθρωποι απλοί, αλλά με μεγάλη ελληνική ψυχή, θύτες και θύματα, ιδεολογικοί αντίπαλοι δύσκολων χρόνων, μιλάνε και λένε τις αλήθειες τους. Είναι αυτές οι αλήθειες, μια εποποιία γενεών, ένα ζωντανό μάθημα ιστορίας.
Πότε με μια πλούσια ντοπιολαλιά και πότε με μια καλλιεργημένη γλώσσα, δίχως κηρύγματα, οι ήρωες του βιβλίου, άνθρωποι που έζησαν τον διχασμό στο πετσί τους και πάλεψαν με δαίμονες, ορθά σκεπτόμενοι, ξαναζούν πλασμένοι αισθητικά, διδάσκουν ιστορία, όπως κανένα άλλο βιβλίο δε θα μπορούσε να το κάνει. Μέσα από τις τραγικές μνήμες τους, σε καθηλώνουν μιλώντας «Περί ομονοίας και άλλων δαιμονίων».
Ο Κουμανταρέας για τον Κατσαλίδα
Ο αείμνηστος συγγραφέας Μένης Κουμανταρέας (1931-2014) έχει γράψει για τον Νίκο Κατσαλίδα: «Η πεζογραφία του […], αν και γραμμένη στις μέρες του αιώνα μας, ως αναφορά δομής, αισθητικής και τέχνης σού θυμίζει Κάφκα, Κούντερα, Άντριτς, Μυριβήλη και Κανταρέ. Και όλα αυτά τυλιγμένα και δομημένα με μια πλούσια γλώσσα με πολλές μυστικές αρετές που σε βγάζει σε έναν αρχαίο, αέναο όπως και σε ένα μοντέρνο κόσμο, από τη διασταύρωση της Ηπειρώτικης ντοπιολαλιάς και της επίσημης και γλαφυρής καλλιεργημένης γλώσσας».
Ποιος είναι ο συγγραφέας
Ο Νίκος Κατσαλίδας γεννήθηκε στην Άνω Λεσινίτσα, περιοχής Θεολόγου των Αγίων Σαράντα, γιος του λαογράφου Γρηγόρη Κατσαλίδα. Σήμερα ζει στην Αθήνα. Έκανε ανώτατες φιλολογικές σπουδές στα Τίρανα. Ποιητής, πεζογράφος, μεταφραστής, δοκιμιογράφος. Υπηρέτησε ως καθηγητής φιλόλογος στην ιδιαίτερή του πατρίδα και στα χρόνια της μεταπολίτευσης ως λογοτεχνικός συντάκτης στον Τύπο της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας. Αντιπροσωπευτικά του ποιήματα συμπεριλαμβάνονται σε παγκόσμιες Ανθολογίες στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, βουλγαρικά, ενώ ο ίδιος μετέφρασε σαράντα Έλληνες ποιητές και πεζογράφους στην Αλβανική γλώσσα.
Είναι ένας από τους ιδρυτές της Δημοκρατικής Ένωσης της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας «Ομόνοια». Κατά το 2001-2002, χρημάτισε υπουργός Επικρατείας (παρά τω πρωθυπουργώ) για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στην Αλβανία. Κατά το 2004-2008 διετέλεσε διπλωμάτης, Μορφωτικός Σύμβουλος στην Αλβανική Πρεσβεία στην Αθήνα. Το 2001 απέσπασε το βαλκανικό βραβείο «Αίμος», στη Σόφια, για την ποιητική συλλογή «Τα εκατό εκατόφυλλα της Πούλιας». Το 2002 του απονεμήθηκε η «Ασημένια πένα» από το Υπουργείο Πολιτισμού της Αλβανίας για τη μετάφραση της ποίησης του Οδυσσέα Ελύτη. Το 2012, παρασημοφορήθηκε από τον Πρόεδρο της Αλβανικής Δημοκρατίας με το ανώτατο μετάλλιο της τάξης των γραμμάτων «Μεγάλος καλλιτέχνης».
