Παρατηρείται μια διαρκώς εντεινόμενη κρίση στην ψυχική υγεία των παιδιών σε όλο τον κόσμο: από το 2010 μέχρι το 2015 έχει σημειωθεί άνοδος 50% στα περιστατικά εισαγωγής σε νοσοκομεία λόγω αυτοτραυματισμών, ενώ η Childline, η 24ωρη υπηρεσία συμβουλευτικής για παιδιά και νέους, έχει καταγράψει τον υψηλότερο αριθμό τηλεφωνημάτων στην ιστορία της, από νεαρά άτομα που εκφράζουν σκέψεις γύρω από την αυτοκτονία. Ο αριθμός των ατόμων αυτών έχει διπλασιαστεί τα τελευταία πέντε χρόνια.

Η πλειονότητα των παιδιών αυτών ζει σε ευπαθείς οικογένειες, ενώ μεταξύ των προβλημάτων που αντιμετωπίζει είναι η εξάρτηση κάποιου γονέα από το αλκοόλ και κίνδυνοι που συνδέονται με συμμορίες ή με σύγχρονες μορφές σκλαβιάς/εμπορίας ανθρώπων.

Καθώς η ψυχική υγεία των παιδιών εξελίσσεται σε ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα των κοινωνιών μας ανά τον κόσμο, πολλοί εκπαιδευτικοί έχουν βρεθεί στην πρώτη γραμμή της «μάχης», με μεγάλο ποσοστό αυτών να καταγγέλλουν ότι έχουν γίνει μάρτυρες μιας αύξησης στο στρες και στις κρίσεις πανικού, αλλά και μιας ανόδου στις περιπτώσεις κατάθλιψης, αυτοτραυματισμών και διατροφικών διαταραχών, τόσο στο γυμνάσιο, όσο και στο δημοτικό σχολείο.

Ωστόσο, χωρίς ειδική εκπαίδευση επάνω στο θέμα -κάτι που είναι πλέον απαραίτητο για καθηγητές και για δασκάλους- πολλά άτομα που εργάζονται στην τάξη αισθάνονται απροετοίμαστα για τις προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν. Ποιοι θα μπορούσαν να είναι, λοιπόν, μερικοί τρόποι με τους οποίους θα βοηθούσε το σχολείο;

  1. Να ανοίξει συζήτηση για το θέμα

Η ψυχική υγεία είναι απαραίτητο να ενσωματωθεί στο πρόγραμμα των μαθημάτων του σχολείου, πράγμα που θα βοηθούσε να γίνει κατανοητή σαν θέμα και σαν πρόβλημα, ενώ παράλληλα θα ελάττωνε το στίγμα γύρω από αυτά τα ζητήματα. Χωρίς μια τέτοια κίνηση, οι μαθητές μπορεί να μην συνειδητοποιούν καν ότι η ψυχική τους υγεία επιδεινώνεται και να αισθάνονται ότι φιμώνονται ή ότι ντροπιάζονται όταν ζητούν βοήθεια.

Αν μαθητές και εκπαιδευτικοί προχωρήσουν σε μια πιο ανοικτή συζήτηση γύρω από το θέμα της ψυχικής υγείας, τα προβλήματα θα είναι πιο εύκολο να εντοπιστούν ακόμη και σε αρχικό στάδιο, πράγμα που θα βοηθούσε στην οικοδόμηση της γνώσης και της κατανόησης των μαθητών γύρω από αυτό το ζήτημα.

Ιδανικά, η ψυχική υγεία θα ήταν καλό να γίνεται αντικείμενο συζήτησης στο σχολείο, με τον ίδιο τρόπο όπως και στην περίπτωση της φυσικής αγωγής. Και αυτό διότι, σύμφωνα με έρευνες, όταν τα σχολεία υιοθετούν μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στη συζήτηση ζητημάτων ψυχικής υγείας, το αποτέλεσμα είναι η διαδικασία να ωφελεί όλους τους μαθητές ανεξαιρέτως.

  1. Να δημιουργηθεί ένας «ασφαλής χώρος»

Οι μαθητές έχουν καλύτερες επιδόσεις στο σχολείο όταν νιώθουν ασφάλεια. Αυτό προϋποθέτει τη διασφάλιση πως τα περιστατικά bullying είναι ελάχιστα και αντιμετωπίζονται επιτυχώς, περιλαμβανομένων των περιστατικών cyberbullying (εκφοβισμός μέσω του διαδικτύου).

Παράλληλα, έρευνες δείχνουν πως όταν οι μαθητές έχουν την αίσθηση ότι «ανήκουν» κάπου, έχουν καλές σχέσεις με συμμαθητές και δασκάλους και αισθάνονται ότι ακούγονται όταν εκφράζουν φόβους και ανησυχίες, όλο αυτό το περιβάλλον συνδράμει την ψυχική υποστήριξη στα σχολεία.

  1. Στήριξη για όλους

Όλα ανεξαιρέτως τα μέλη του προσωπικού σε ένα σχολείο έχουν να παίξουν έναν ρόλο στη βελτίωση του σχολικού περιβάλλοντος, αλλά και στο να το καταστήσουν πιο ανοικτό σε συζητήσεις γύρω από την ψυχική υγεία.

Αλλά για να το κάνουν αυτό θα πρέπει να λαμβάνουν οι ίδιοι στήριξη και να είναι οι ίδιοι υγιείς. Η φροντίδα της υγείας του προσωπικού μπορεί από μόνη της να έχει θετική επίδραση στην ψυχική κατάσταση των μαθητών.

Εξάλλου, επιστημονικές έρευνες επιβεβαιώνουν πως όταν το προσωπικό είναι εκπαιδευμένο σε θέματα ψυχικής υγείας αισθάνεται μεγαλύτερη σιγουριά στο να βοηθήσει και να στηρίξει τους μαθητές. Οι ίδιες μελέτες καταδεικνύουν ότι αυτή η επιπρόσθετη κατάρτιση σε θέματα ψυχικής υγείας βοηθά να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα του ίδιου του προσωπικού, αλλά και η ικανοποίηση για τη δουλειά του.

  1. Συνεργασία

Η φροντίδα της ψυχικής υγείας των παιδιών δεν είναι κάτι που μπορεί να γίνει σε μικρή κλίμακα. Περιλαμβάνει μια μεταβολή στον τρόπο με τον οποίο συνεργάζονται όλοι, αλλά και στον τρόπο επικοινωνίας αυτών των θεμάτων.

Το καλό είναι πως κάποια σχολεία ήδη κάνουν κάποια πράγματα σε αυτό το πεδίο, μεταξύ των οποίων να συνεργάζονται με τους γονείς και να ορίζουν μέλη του εκπαιδευτικού προσωπικού ως μέντορες για ευάλωτους μαθητές. Πολλά σχολεία στον κόσμο έχουν εισάγει και το λεγόμενο «peer mentoring», δηλαδή τη διαδικασία μέσα από την οποία ένας συμμαθητής λειτουργεί ως μέντορας. Αυτό προσφέρει το περιθώριο στους μαθητές να επεξεργάζονται τα συναισθήματά τους και να αναπτύσσουν στρατηγικές από κοινού, για την επίλυση προβλημάτων.