Μερικά πραγματικά αριστουργήματα επέλεξε να παρουσιάσει ο Νίκος Σταμπολίδης στη νέα έκθεση του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης που εγκαινιάζεται απόψε με τίτλο «Θεϊκοί Διάλογοι: Cy Twombly και Eλληνική Aρχαιότητα» και περιλαμβάνει 27 έργα του καλλιτέχνη και 12 αρχαία από την Ελλάδα και την Κύπρο.
Πρόκειται για «μια μεγαλειώδη μικρή έκθεση» όπως την χαρακτήρισε ο διευθυντής του Μουσείου κ. Σταμπολίδης ο οποίος συνέλαβε την ιδέα μετά από πρόταση της Σάντρας Μαρινοπούλου, προέδρου του Μουσείου, να στηθεί ένας διάλογος έργων αρχαίας και σύγχρονης τέχνης. Βρέθηκαν παράλληλα έργα της αρχαιότητας και του Αμερικανού ζωγράφου και γλύπτη Cy Twombly (1928-2011) που ανδρώθηκε στη Μεσόγειο και εμπνεύστηκε από τους ελληνικούς μύθους. Ετσι, παρακολουθείς τα έργα που παρήχθησαν με βάση την ίδια θεματολογία από καλλιτέχνες οι οποίοι δημιούργησαν με απόσταση 2500 χρόνων.
Μπαίνοντας, σε υποδέχεται ένας μαρμάρινος τραγοπόδαρος Πάνας, ο σύντροφος των Νυμφών και εραστής της νεότητας, κρατώντας μια σύριγγα. Η ποιμενική αυτή θεότητα απεικονίζεται έτσι γιατί ο Παν προσπάθησε να ενωθεί με την Νύμφη Σύριγγα η οποία για να τον αποφύγει μεταμορφώθηκε σε καλαμιά. Εκείνος έκοψε την καλαμιά και κατασκεύασε μια σύριγγα που τον συνοδεύει πάντα.
Ο Twombly έχει φιλοτεχνήσει ένα γλυπτό που απεικονίζει τη σύριγγα του Πάνα και μερικά από τα ωραιότερα έργα του, ήδη από το 1980. Εδώ βλέπουμε δυό πίνακες collage με δύο τεράστια φύλλα και ζωγραφική με υδατόχρωμα, γραφίτη, κάρβουνο και ραγιόν σε έντονο κόκκινο, μπλε και μαύρο χρώμα, όπως και μια σειρά από σχέδια με τα βασικά χρώματα της αρχαιότητα (κόκκινο και μπλέ).
Ακολουθεί η ενότητα της αναδυόμενη Αφροδίτης, θέμα που έχει απασχολήσει και τον Twombly. Για την έκθεση ήρθε από την Πάφο της Κύπρου ο διάσημος πάλευκος μαρμάρινος κορμός ολόγυμνης της Αφροδίτης όπως βγήκε από τα κύματα της θάλασσας. Πλάι της παραστέκονται δύο σπουδαία έργα, ένα λυκήθιο (αρωματοδοχείο) που απεικονίζει μοναδικά την θεά τη στιγμή που αναδύεται, σαν πέρλα, μέσα από το κοχύλι της και η ίδια εικόνα της γέννησης της Αφροδίτης επαναλαμβάνεται σε ζωγραφική πάνω σε μια πελίκη. Απέναντι ο θεατής παρακολουθεί πώς ο Twombly είδε το ίδιο θέμα.
«Από τη μια μεριά η παραστατική αρχαία ελληνική τέχνη σε συνδυασμό με την ελληνική μυθολογία και ποίηση, όπως αυτή εκφράζεται με τα αγάλγματα, τα πήλινα ειδώλια και τη διήγηση των αγγειογραφιών και από την άλλη, ένας σύγχρονος καλλιτέχνης που με εννοιολογικό (conceptual) και μινιμαλιστικό καλλιτεχνικό κώδικα, μετουσιώνει την αρχαιότητα στο τέλος του 20ου αιώνα» όπως είπε ο κ. Σταμπολίδης στην παρουσίαση της έκθεσης.
Η Σάντρα Μαρινοπούλου μίλησε για το πάθος του καλλιτέχνη που τους οδήγησε στο να επιχειρήσουν τη συνάντηση των αρχαίων έργων με τα δικά του. «Είναι διαφορετικό να τα βλέπει κανείς στον ίδιο χώρο» είπε η σύμβουλος Σύγχρονης Τέχνης του Μουσείου Αφροδίτη Γκόνου.
Την εποχή που οι ζωγράφοι διεθνώς έχουν πετάξει τα πινέλα και τα χρώματα, ο Twombly τα πιάνει και ασχολείται με μυθολογικά θέματα, επεσήμανε ο επιμελητής της μεγάλης έκθεσης με έργα του αμερικανού καλλιτέχνη στο Μουσείο Πομπιντού στο Παρίσι Γιόνας Στόρσβε.
Δυστυχώς, κάποια από τα αριστουργήματα αυτής της περιόδου δεν βρίσκονται στην έκθεση, επειδή θεωρούνται αμετακίνητα ή επειδή δεν χωρούσαν στις αίθουσες. «Ο ελληνικός κόσμος έπαιξε τεράστιο ρόλο για τον Cy Twombly. Ανάμεσά στους ήρωές του βρίσκουμε, αρχαίους θεούς, τον Μέγα Αλέξανδρο αλλά και τον Αχιλλέα. Για έναν επιμελητή, η δυνατότητα να παρουσιάσει το έργο του Cy Twombly στην Αθήνα δίπλα σε έργων αρχαίας ελληνικής τέχνης είναι μια συναρπαστική πρόκληση!» τόνισε.
Για τους εραστές της αρχαιότητας υπάρχει ένα έργο μοναδικό και αμετακίνητο που ήρθε από το Μουσείο της Φλωρεντίας. Είναι ένας «απρόσμενος επισκέπτης» που φιγουράρει στον κέντρο της έκθεσης. Είναι το περίφημο αγγείο François, γνωστό και ως Κρατήρας του Εργότιμου και του Κλειτία, ένα ορόσημο στην ανάπτυξη της αρχαίας ελληνικής κεραμικής και αγγειογραφίας που για πρώτη φορά ταξιδεύει εκτός Ιταλίας. Ο κρατήρας αυτός (αγγείο κρασιού) θεωρείται η Ιερή Βίβλος, ο βασιλιάς των αγγείων.
Ακόμη και αν χάνονταν όλα τα άλλα αγγεία και διατηρείτο μόνο αυτό, θα ήταν ικανό να μιλήσει για την ελληνική μυθολογία και για τον κώδικα της αρχαϊκής ελληνικής τέχνης, όπως ανέφερε ο διευθυντής του Μουσείου της Φλωρεντίας Μάριο Γιότσο που το συνόδευσε στην Αθήνα όπως και ο επικεφαλής των ιταλικών μουσείων Στέφανο Κασίου. Ο κ. Γιότσο τόνισε με νόημα ότι η μετακίνηση του μοναδικού αυτού έργου έγινε γιατί έχει εμπιστοσύνη στην Ελλάδα, την Αθήνα και στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης με το οποίο υπάρχει άριστη συνεργασία χάρη στον κ. Σταμπολίδη και τους συνεργάτες του.
Το αγγείο François ή Κρατήρας του Κλειτία, είναι ένας μεγάλος αττικός ελικωτός κρατήρας μελανόμορφου ρυθμού ύψους 66 εκ. που χρονολογείται περί το 570 π.Χ. Κατασκευάστηκε και φιλοτεχνήθηκε στην Αττική από τον αγγειοπλάστη Εργότιμο και τον αγγειογράφο Κλειτία, όπως μαρτυρούν οι «ἐπί τὰ λαιά» (προς τα αριστερά) υπόγραφές των καλλιτεχνών: ΕΡΓΟΤΙΜΟΣΜΕΠΟΙΕΣΕΝ (Ἐργότιμος μ’ ἐποίησεν, Ο Εργότιμος με κατασκεύασε) και ΚΛΙΤΙΑΣΜΕΓΡΑΦΣΕΝ (Κλ[ε]ιτίας μ’ ἐγραφσεν, Ο Κλειτίας με ζωγράφισε).
Ανακαλύφθηκε το 1844-1845 στο εσωτερικό ενός τάφου στην ετρουσκική πόλη Chiusi της Ιταλίας από τον ανασκαφέα Al. François, το όνομα του οποίου φέρει. Αφαιρέθηκαν χώματα όσα θα ήταν αρκετά για να ανασκαφεί ο εξωτερικός κύκλος του Κολοσσαίου, σε μια προσπάθεια να βρεθούν όλα τα θραύσματα, τα οποία δυστυχώς δεν βρέθηκαν. Απεικονίζονται σε αυτό περισσότερες από 270 μορφές που ταυτίζονται με επιγραφές, καθώς και ποικίλα μυθολογικά επεισόδια, ορισμένα από τα οποία αποδίδονται για πρώτη φορά στην αρχαία ελληνική τέχνη.
Ενώ ευτύχησε να βρεθεί, είχε και ένα ατύχημα. Το 1900 ένας παρνοϊκός φύλακας του μουσείου πέταξε ένα σκαμνί εναντίον του προϊσταμένου του που βρήκε το αγγείο σπάζοντάς το σε 638 κομμάτια. Το 1902 συντηρήθηκε από τον Πιέτρο Ζέη και το 1973 αποκαταστάθηκε με την ενσωμάτωση ενός κομματιού που έλειπε.
Η έκθεση έχει μια έκπληξη. Κι αυτή είναι το ευφυές στήσιμο μιας μικρής πήλινης Νίκης από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, που παραπέμπει στην περίφημη Νίκη του Παιωνίου της Αρχαίας Ολυμπίας. Το ωραιότατο ειδώλιο 2ου-1ου π.Χ. αιώνα έχει τοποθετηθεί στην κορυφή μιας δίμετρης λευκής πυραμοειδούς βάσης και έχει φωτιστεί με τέτοιο τρόπο που η μία μορφή φαίνεται σαν τρεις και τα ανοιγμένα φτερά της δημιουργούν την αίσθηση ότι πετάει.
Η εμπνευσμένη αυτή παρουσίαση ανήκει φυσικά στον Ν. Σταμπολίδη που έχει ντύσει όλο το concept της έκθεσης με παράλληλα από την τέχνη και τη λογοτεχνία από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Φεύγοντας αναρωτιόμουνα αν θα μπορούσε να σταθεί αυτή η έκθεση χωρίς το πλούσιο θεωρητικό του υπόβαθρο.
Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 3 Σεπτεμβρίου και συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο.
Ξεναγήσεις στην έκθεση θα πραγματοποιούνται από 1 Ιουνίου, κάθε Πέμπτη στις 18.30.
Παράλληλες δράσεις
Στο πλαίσιο της έκθεσης «ΘΕΪΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ: Cy Twombly και Eλληνική Aρχαιότητα» το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης θα οργανώσει όλο το καλοκαίρι πενθήμερα Summer Camp για τα παιδιά με τίτλο «Οι θεοί μίλησαν!».
Επίσης, την Πέμπτη 8 Ιουνίου, το Μουσείο διοργανώνει Late Night Party όπου από τις 21:00 ως τις 24:00, οι επισκέπτες θα μπορούν να περιηγηθούν στην έκθεση με μειωμένο εισιτήριο, παρέα με μουσικές από DJ set.
