Η Ευρωπαϊκή Ενωση θεσπίζει Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας, με προυπολογισμό  13.000.000.000 ευρώ σε τρέχουσες τιμές, για την περίοδο 2021-2027.

Σύμφωνα με σχέδιο κανονισμού θέσπισης του Ταμείου, γενικός σκοπός του Ταμείου είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, της αποδοτικότητας και της ικανότητας καινοτομίας της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας μέσω της υποστήριξης συνεργατικών δράσεων και διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ νομικών οντοτήτων σε ολόκληρη την Ένωση, συμπεριλαμβανομένων ΜΜΕ και επιχειρήσεων μεσαίας κεφαλαιοποίησης, και μέσω της καλύτερης αξιοποίησης του βιομηχανικού δυναμικού καινοτομίας, έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης, σε κάθε στάδιο του βιομηχανικού κύκλου ζωής, ώστε να συμβάλει στη στρατηγική αυτονομία της Ένωσης.

Το Ταμείο αναμένεται επίσης να συνεισφέρει στην ελευθερία δράσης της Ένωσης, καθώς και στην αυτονομία της, ιδίως από τεχνολογική και βιομηχανική άποψη.

 

Το Ταμείο έχει τους ακόλουθους ειδικούς σκοπούς:

 

α)υποστήριξη συνεργατικών ερευνητικών έργων που μπορούν να ενισχύσουν σημαντικά τις επιδόσεις των μελλοντικών ικανοτήτων, με σκοπό τη μεγιστοποίηση της καινοτομίας και την ανάπτυξη νέων και ενδεχομένως ανατρεπτικών αμυντικών προϊόντων και τεχνολογιών·

 

β)υποστήριξη συνεργατικών έργων ανάπτυξης αμυντικών προϊόντων και τεχνολογιών που συμβαδίζουν με τις προτεραιότητες αμυντικών ικανοτήτων που έχουν συμφωνηθεί από κοινού από τα κράτη μέλη στο πλαίσιο της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας, ώστε να βοηθήσουν στην αύξηση της αποδοτικότητας των αμυντικών δαπανών εντός της Ένωσης, στην επίτευξη υψηλότερων οικονομιών κλίμακας, στη μείωση του κινδύνου άσκοπης επανάληψης εργασιών και, συνεπώς, στη μείωση του κατακερματισμού των αμυντικών προϊόντων και τεχνολογιών σε ολόκληρη την Ένωση. Εν τέλει, το Ταμείο θα επιτύχει αύξηση της διαλειτουργικότητας μεταξύ των ικανοτήτων των κρατών μελών.

 

Προϋπολογισμός

 

.Το χρηματοδοτικό κονδύλιο για την υλοποίηση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας για την περίοδο 2021–2027 ανέρχεται σε 13.000.000.000 EUR σε τρέχουσες τιμές.

 

Η ενδεικτική κατανομή του ποσού που αναφέρεται στην παράγραφο 1 είναι η εξής:

 

α)έως 4. 100.000.000 EUR για δράσεις έρευνας·

 

β)έως 8.900.000.000 EUR για δράσεις ανάπτυξης.

 

Λόγοι σύστασης του Ταμείου

 

Όπως αναφέρεται στο αιτιολογικό του σχεδίου κανονισμού, το γεωπολιτικό πλαίσιο της ΕΕ έχει αλλάξει θεαματικά κατά την τελευταία δεκαετία.

Η κατάσταση στις γειτονικές της περιοχές είναι ασταθής και η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα πολύπλοκο και γεμάτο προκλήσεις περιβάλλον όπου νέες απειλές, όπως ο υβριδικός πόλεμος και οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο, κάνουν την εμφάνισή τους, ενώ επιστρέφουν και πιο συμβατικοί κίνδυνοι.

 

Οι πολίτες της ΕΕ και οι πολιτικοί ηγέτες τους συμφωνούν ότι η ΕΕ θα πρέπει να αναλάβει σε συλλογικό επίπεδο περισσότερες ευθύνες για την ασφάλειά της. Στην κοινή διακήρυξη της 25ης Μαρτίου 2017 στη Ρώμη, οι ηγέτες των 27 κρατών μελών και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσαν ότι η Ένωση θα ενισχύσει την κοινή της ασφάλεια και άμυνα και θα προωθήσει μια περισσότερο ανταγωνιστική και ολοκληρωμένη αμυντική βιομηχανία.

Ο ευρωπαϊκός τομέας της άμυνας αντιμετωπίζει σημαντικές ανεπάρκειες της αγοράς που συνδέονται με αναξιοποίητες οικονομίες κλίμακας (κατακερματισμός των εθνικών αγορών με μοναδικό αγοραστή) και με αλληλεπικάλυψη πόρων σε εθνικό επίπεδο. Η ζήτηση προέρχεται σχεδόν αποκλειστικά από τα κράτη μέλη, αλλά οι αμυντικοί προϋπολογισμοί τους, ιδίως για έρευνα και ανάπτυξη, υπέστησαν σημαντικές περικοπές κατά την τελευταία δεκαετία.

Παρόλο που υπάρχουν πρόσφατες θετικές ενδείξεις σταθεροποίησης και αυξήσεων στη χρηματοδότηση της εθνικής άμυνας, απαιτούνται σημαντικές περαιτέρω προσπάθειες για να μεγιστοποιηθεί η αποδοτικότητα αυτών των επενδύσεων. Ταυτόχρονα, το κόστος του αμυντικού εξοπλισμού και ιδίως της έρευνας και της ανάπτυξης έχει αυξηθεί, ενώ η συνεργασία μεταξύ κρατών μελών για έρευνα και ανάπτυξη στον τομέα της άμυνας και για επενδύσεις σε αμυντικό εξοπλισμό έχει παραμείνει περιορισμένη.

Το 2015 μόνο το 16 % των προμηθειών αμυντικού εξοπλισμού έγιναν μέσω ευρωπαϊκών συνεργατικών δημόσιων συμβάσεων, ποσοστό που απέχει πολύ από το συλλογικό κριτήριο του 35 % το οποίο είχε συμφωνηθεί στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας (ΕΟΑ). Το εκτιμώμενο ποσοστό της ευρωπαϊκής συνεργασίας στο προγενέστερο στάδιο της έρευνας στον τομέα της άμυνας ήταν μόλις 7,2 % σε σύγκριση με κριτήριο αναφοράς 20 %.

Οι τάσεις αυτές αντικατοπτρίζονται στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο τομέας, οι οποίες είναι σημαντικές όσον αφορά τα έργα έρευνας και ανάπτυξης στον τομέα της άμυνας. Η ανάπτυξη πρωτοτύπων είναι ιδιαίτερα δαπανηρή και υπάρχει σημαντικός κίνδυνος αποτυχίας. Επίσης, η γεφύρωση της «κοιλάδας του θανάτου» μεταξύ της έρευνας και της ανάπτυξης συνεπάγεται σημαντικούς τεχνικούς και οικονομικούς κινδύνους που ενδέχεται να μην επιθυμούν να αντιμετωπίσουν από μόνα τους τα επιμέρους κράτη μέλη.

Ο τομέας είναι σε μεγάλο βαθμό κατακερματισμένος από τα εθνικά σύνορα, με αποτέλεσμα σημαντικές αλληλεπικαλύψεις και ανεπάρκειες που οδηγούν σε αποτυχία επίτευξης οικονομιών κλίμακας και απόκτησης πείρας. Παρά τον συνδυασμό του αυξανόμενου κόστους με τη στασιμότητα ή τη μείωση των αμυντικών προϋπολογισμών, ο σχεδιασμός, οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη και η προμήθεια και συντήρηση του εξοπλισμού έχουν παραμείνει σε μεγάλο βαθμό στην αρμοδιότητα των επιμέρους κρατών μελών, ενώ η μεταξύ τους συνεργασία είναι πολύ περιορισμένη. Η υφιστάμενη κατάσταση δεν είναι βιώσιμη και η ανάπτυξη ενός μείζονος αμυντικού συστήματος επόμενης γενιάς υπερβαίνει όλο και περισσότερο τις δυνατότητες των μεμονωμένων κρατών μελών.

Ανταποκρινόμενη στο πρόβλημα αυτό, η Επιτροπή έχει αναλάβει σειρά πρωτοβουλιών προς ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της άμυνας.

Στις 7 Ιουνίου 2017, σύμφωνα με την ομιλία του προέδρου Juncker για την κατάσταση της Ένωσης το 2016, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση για τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας  που αποτελείται από «παράθυρα» για την έρευνα και τις ικανότητες. Η ανακοίνωση συνοδευόταν από νομοθετική πρόταση κανονισμού για τη θέσπιση του ευρωπαϊκού προγράμματος βιομηχανικής ανάπτυξης στον τομέα της άμυνας στο πλαίσιο του «παραθύρου ικανοτήτων».

Προτάθηκε μια προσέγγιση δύο σταδίων, που περιλαμβάνει:

-μια αρχική περίοδο δοκιμής βάσει του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2014-2020, κατά τη διάρκεια της οποίας μια προπαρασκευαστική δράση για την έρευνα στον τομέα της άμυνας θα στηρίζει τη συνεργατική έρευνα στον τομέα της άμυνας, ενώ το προτεινόμενο ευρωπαϊκό πρόγραμμα βιομηχανικής ανάπτυξης στον τομέα της άμυνας θα συγχρηματοδοτεί συνεργατικά έργα ανάπτυξης, και

 

-ένα ειδικό Ταμείο βάσει του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027 για την κλιμάκωση της χρηματοδότησης της συνεργατικής έρευνας για καινοτόμα αμυντικά προϊόντα και τεχνολογίες και για τις επακόλουθες φάσεις του κύκλου ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης πρωτοτύπων.

 

Η παρούσα πρόταση αφορά τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας βάσει του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2021-2027.

 

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας είναι ένα εργαλείο σχεδιασμένο για την προώθηση της ανταγωνιστικότητας και της ικανότητας καινοτομίας της ευρωπαϊκής τεχνολογικής και βιομηχανικής βάσης στον τομέα της άμυνας, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ. Στόχος του είναι να δώσει το έναυσμα για προγράμματα συνεργασίας που δεν θα υπήρχαν χωρίς τη συνεισφορά της ΕΕ και, με την υποστήριξη των δραστηριοτήτων έρευνας και ανάπτυξης, να παρέχει τα αναγκαία κίνητρα για την τόνωση της συνεργασίας σε κάθε στάδιο του βιομηχανικού κύκλου.

 

Θα ενθαρρύνονται ιδιαίτερα τα συνεργατικά έργα με σημαντική διασυνοριακή συμμετοχή μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλιστεί ότι το Ταμείο είναι ανοικτό σε αποδέκτες από όλα τα κράτη μέλη, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους και τη γεωγραφική θέση τους στην Ένωση.

 

Η παρούσα πρόταση προβλέπει ως ημερομηνία έναρξης εφαρμογής την 1η Ιανουαρίου 2021 και υποβάλλεται για μια Ένωση 27 κρατών μελών, σύμφωνα με την κοινοποίηση της πρόθεσης του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρατόμ, βάσει του άρθρου 50 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, που ελήφθη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 29 Μαρτίου 2017.

Πηγή: Blog:marina anastas.kourbela