Της Ζωής Τόλη
«Ο άνθρωπος ελέφαντας», το εμβληματικό έργο του Γάλλου Bernard Pomerance , παρουσιάζεται στο Vault, σε σκηνοθεσία Κοραή Δαμάτη.
Είδαμε την παράσταση «Ο άνθρωπος ελέφαντας», στο θέατρο Vault, σε μετάφραση της Μαρλένας Γεωργιάδη, δραματουργική επεξεργασία, διασκευή, σκηνοθεσία, σκηνικά, κοστούμια και φωτισμοί Κοραή Δαμάτη.
Την πρωτότυπη μουσική επιμέλεια υπογράφει ο Μάνος Αντωνιάδης, ενδύοντας με εσωτερικότητα τα μύχια επίπεδα της δράσης. Η Μαρίζα Τσίγκα, με την ζωηρή κίνηση, αυξάνει την ένταση , αλλά παράλληλα αποκαλύπτει επιτυχώς μια γκάμα ποικιλότητας συναισθηματικών διαθέσεων και εικόνων.
Τέλειες μάσκες η Ελένη Σουμή, και κατασκευή μάσκας ελέφαντα, ο Σωκράτης Παπαδόπουλος, του οποίου, αναμφισβήτητα, το προϊόν είναι ένα δείγμα καλλιτεχνικής αξίας. Κατασκευή ακτινοβόλων φωτοσπαθιών, Χρήστος Σάλεμ, και λειτουργικών σκηνικών Φώτης Μουρτάς. Παραγωγή: Vault.
Πρόκειται για την αληθινή ιστορία ενός δύσμορφου ανθρώπου, του Τζον Μέρικ, στο βικτωριανό Λονδίνο , στα τέλη του 19ου αιώνα. Το ζήτημα του ρατσισμού, ο φόβος απέναντι σε κάθε τι το αλλότριο ή το ανοίκειο, είναι πάντα επίκαιρο, καθόλου παρωχημένο. Αυτή είναι και η αξία του εσώτερου θεματικού πυρήνα. Ένα νευραλγικό ζήτημα, δύσκολο μεν, αληθινό δε, αλλά και τόσο «δίπλα» μας.
Εκφοβισμός, χλευασμός, αποκτήνωση, διαπόμπευση, ταπείνωση, διασυρμός, μερικά από τα χαρακτηριστικά που συνοδεύουν κάθε απάνθρωπη συμπεριφορά, απέναντι στην έννοια της «αποκλίνουσας» έκφρασης.Υπακοή στους κανόνες, τυφλά, τελεσίδικα και συντήρηση των στερεοτύπων, χωρίς ίχνος πρόθεσης αναθεώρησης, αρκεί να διατηρηθεί η «τάξη» και να μη διασαλευτούν οι νόρμες.
Σκηνοθεσία:
Διαμορφώνεται κλίμα ψυχολογικού θρίλερ, μέσα σε ένα ολόμαυρο σύμπαν χρεοκοπημένων αξιών και προτύπων ζωής. Η ατμόσφαιρα grotesque μεταφέρεται με ακρίβεια και αισθητοποεί τη δύναμη του κέρδους και την αποποίηση κάθε κοινωνικής ευθύνης, αφήνοντας ομάδες ευάλωτες στο έλεος κάθε όχλου που διψάει για αίμα. Ο προβληματισμός του Pomerance, σχετικά με την εμπορευματοποίηση του ανθρώπου, δείχνει την απουσία του κοινωνικού κράτους που «ανεπαισθήτως» προωθεί τον αμοραλισμό.
Ο σκηνοθέτης σωστά υλοποίησε το σχέδιο σύστασης μιας underground κατάστασης, απόλυτα εναρμονισμένης στο στόχο. Έτσι η κόλαση του ανθρώπου ελέφαντα, καθρεφτίζει πεντακάθαρα την κόλαση όλων όσων θεωρούν τον εαυτό τους «κανονικό», άρα όχι και επικίνδυνο ή αξιοθέατο.
Και εδώ ακριβώς στήνεται το γαϊτανάκι μιας σπαρακτικής υποκρισίας, ενός μεγαλειώδους κανιβαλισμού, με τις ανθρώπινες υπάρξεις να μετατρέπονται σε θηράματα. Ο λόγος και η έκφραση αλληλένδετα, προωθούν το μύθο και υπερασπίζονται με θέρμη το μέγεθος της τραγικότητας που διέπει το θεατρικό ιστό.
Ο Κοραής Δαμάτης, αντιμετώπισε το πλούσιο υλικό του με τρόπο που να απέχει από τυχόν βερμπαλισμούς η φλύαρους διδακτισμούς, οικοδομώντας ένα αρχιτεκτόνημα, ελκυστικά ανθεκτικό, με πινελιές ποιητικότητας, παρά το ζοφερό του νοηματικό υπόβαθρο.
Ερμηνείες:
Παίζουν οι Δημήτρης Καρατζιάς, Περικλής Μοσχολιδάκης, Μαρία Καβουκίδη, Στέλιος Καλαϊτζής, Μιχάλης Καλιότσος, Αντώνης Καραθανασόπουλος και Σοφία Ρούβα.
Όλοι τους πολύ καλοί, πειστικοί, συνεπείς στο ύφος και το περιεχόμενο του κειμένου.
Ο καθένας φορά τη μάσκα που του αναλογεί και που αφορά στην ιδιοσυστασία της προσωπικότητάς του.
Ο γιατρός Φρέντερικ Τριβς του Περικλή Μοσχολιδάκη, ακριβής, με μέτρο που ενισχύει τη δραματικότητα. Ως κυρία Κένταλ, η Μαρία Καβουκίδη διακρίνεται για τη λυρική της υπόκριση.
Τον άνθρωπο ελέφαντα υποδύεται ο Δημήτρης Καρατζιάς. Σύνθετος ρόλος, αφού πρέπει να αποδώσει και τις δύο πλευρές του ήρωα. Και τη δυσκολία στην αναπνοή και την κίνηση, αλλά και την βαθιά του ανάγκη, να τον παραδεχτούν και να τον αγαπήσουν. Σε περιβάλλον που αποπνέει αέρα τσίρκου, και που αποτυπώνει την ανατομία της εποχής, o Καρατζιάς αποδίδει ρεαλιστικά αυτή την περσόνα.
Μια εποχή σαρκοφαγική, με πολλές εκφάνσεις, απορρέουσες από διαφορετικά κοινωνικά κέντρα, αλλά ο παρονομαστής είναι ο ίδιος. Το περιτύλιγμα αλλάζει. Διακρίνουμε την άφατη απόγνωση του κακοποιημένου από τα παιδικά του χρόνια Τζων Μέρικ, με ό,τι αφήνει η μάσκα να φανεί. Μια μάσκα σιδερένια, δίσημη, η οποία συμβολίζει την προσωπική αναγκαστική φυλακή, του Μέρικ που γεννιέται από την παραμόρφωσή του.
Αλλά ταυτόχρονα αναπαράγει τη «φυλακή» του καθένα λαϊκού τύπου που χλευάζει «το τέρας», ή του κάθε εκπροσώπου της άρχουσας τάξης που προσφέρει με γενναιοδωρία διευκολύνσεις παντός τύπου. Έτσι από το τσίρκο, ο δύστυχος Μέρικ, βρίσκεται σε ανθρώπινο περιβάλλον, «έκθεμα», για τους προύχοντες της αριστοκρατίας. Και οι δύο περιπτώσεις είναι από ψυχαναλυτική πλευρά ενδιαφέρουσες.
Αξιολόγηση:
«Ο άνθρωπος ελέφαντας», έρχεται να μας θυμίσει, πως κάθε εποχή έχει το δικό της άνθρωπο ελέφαντα, τη δική της παραμόρφωση, τη δική της αθλιότητα. Από αυτή την έποψη, το συγκεκριμένο έργο είναι όντως τόσο επίκαιρο. Με κείμενο δυναμίτη, εύστοχη μετάφραση και σκηνοθεσία στιβαρή, η παράσταση αποτελεί εκκωφαντική διαμαρτυρία απέναντι σε κάθε «τοίχο», οποιουδήποτε χρώματος, υλικού ή διάστασης.
Θεατρική δημιουργία, ξεκάθαρη, χωρίς μελοδραματισμούς, αφήνει το αποτύπωμά της, σε διαμορφωμένο, πάνω σε σουρεάλ βάσεις, κλίμα. Μία θεατρική παραγωγή αιρετική, με ανθρώπινο χαρακτήρα.
Χαρακτηριστικές ατάκες της παράστασης:
«Καμμία φορά, θαρρώ πως το κεφάλι μου είναι τόσο μεγάλο , επειδή είναι γεμάτο όνειρα».
«Ώστε είστε μια διάσημη ηθοποιός. Δείχνετε τον εαυτό σας στον κόσμο, για να βγάζετε το ψωμί σας , το ίδιο έκανα και εγώ».
– «Να κοιτάζεις ένα καθρέφτη και να αποφασίζεις, αυτό δεν είναι αγάπη, αυταπάτη είναι».
