Του Βασίλη Κ. Καλαμαρά
Η 21η Μαρτίου είναι η Ημέρα της Ποίησης. Μα και η κάθε ημέρα, είναι η Ημέρα της Προσφυγιάς.
Μετά την πρόσφατη τραγωδία στο Αγαθονήσι -λες και η προσφυγιά και ο ξεριζωμός θα σταματήσουν ποτέ-το βιβλίο «προσφυγο-ποίηση» (εκδόσεις educartoon & www.educartoon.gr) γίνεται ένας καθρέφτης για να κοιταχτούμε όλες και όλοι μέσα του.
Το κείμενο το υπογράφει ο φιλόλογος-εκπαιδευτικός στη Μέση Εκπαίδευση Αντώνης Κουντούρης, τα σκίτσα και τις γελοιογραφίες, ο αδελφός του, ο πολιτικός γελοιογράφος και σκιτσογράφος Μιχάλης Κουντούρης.
Ο κόσμος τού «Μικρού Πρίγκηπα» στο εξώφυλλο είναι στην ανάγνωση του Μιχάλη Κοντούρη, το χιλιομπαλωμένο δισάκι τού κάθε ξεριζωμένου και της κάθε ξεριζωμένης. Μέσα από κείμενα τού ίδιου τού δημιουργού, αλλά και ποιήματα και τραγούδια τρίτων (Μπρεχτ, Ρίτσου, Γκάτσου, Λειβαδίτη, Ελευθερίου, Λ. Παπαδόπουλου), προσεγγίζεται το προσφυγικό ζήτημα: «Το πώς δημιουργούνται τα προσφυγικά ρεύματα, σε όλες τις εποχές και σε όλους τους τόπους, ποιός ή τι ”προσφυγοποιεί”, αλλά και τι σημαίνει να γίνει κάποιος πρόσφυγας», εξηγεί ο Αντώνης Κουντούρης.
Το εγχείρημα, στο πλαίσιο εκπαιδευτικού προγράμματος, δοκιμάστηκε γιά πρώτη φορά στο τμήμα Καλλιτεχνικής Παιδείας της Α’ Λυκείου του Ελληνικού Γυμνασίου-Λυκείου στο Βούπερταλ Γερμανίας. Επειδή, ακριβώς απευθύνεται σε μαθητές, το βιβλίο συνοδεύεται από έναν ξεχωριστό οδηγό για την αξιοποίηση του υλικού στη σχολική τάξη.
Οι μαθητές καλούνται να απαντήσουν στα ακόλουθα ερωτήματα που θέτει ο Αντώνης Κουντούρης: Ποια είναι άραγε η ιστορία των προσφύγων; Με τι δυσκολίες και το κινδύνους ταξίδεψαν για να φτάσουν ως εδώ; Τι τους οδήγησε να φύγουν άρον άρον από τις πατρίδες τους και να αναζητήσουν άσυλο στη Δύση; Εμείς πώς τους υποδεχόμαστε; Με μίσος και απανθρωπιά, όπως μας υποβάλλει ο φόβος; ‘Η με σεβασμό και αλληλεγγύη, όπως μας υποδεικνύει ο πολιτισμός μας και το δικό μας παρελθόν; Είναι μήπως αυτή η προσφυγική κρίση η μόνη που έχει συμβεί στην ιστορία; Υπάρχει τελικά ελπίδα για την ανθρωπότητα;
Στο ερώτημα ποιος ή το κάνει τους ανθρώπους πρόσφυγες, ο Αντώνης Κουντούρης απαντάει: «Ο πόλεμος. Όσο υπάρχουν πόλεμοι, τόσο θα γεννιούνται προσφυγικά ζητήματα». Το στοίχημα της ευαισθητοποίησης των παιδιών αναφορικά με το προσφυγικό ζήτημα, έχει -καθόλου τυχαία επιλογή- την υποστήριξη της γελοιογραφίας. Καθώς πατάει σε δύο βάρκες, στη δημοσιογραφία και στην τέχνη, «μπορεί να διδάξει και να συγκινήσει. Μπορεί να συγκλονίσει και να δραστηριοποιήσει. Ο συνδυασμός της γελοιογραφίας με αποσπάσματα δυνατής ποίησης, μπορεί να δώσει ακόμα μεγαλύτερη ώθηση στους μαθητές να σκεφτούν και να προβληματιστούν».
