Του Βασίλη Κ. Καλαμαρά [vasillis.kalamaras@gmail.com]

Τρίτη και Τετάρτη, την επομένη και μεθεπομένη της «Μαύρης Δευτέρας», κι ενώ ακόμη ήταν άταφοι οι νεκροί και αθεράπευτοι οι τραυματίες  στην Λωρίδα της Γάζας, στην Αθήνα είχαν έρθει να μιλήσουν έξι σημαίνοντες Ισραηλινοί συγγραφείς. 

Η αφορμή, ήταν η επέτειος των εβδομήντα χρόνων από την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ και η παρουσία τους εντασσόταν στη θεματική ενότητα «Ένας κόσμος συγγραφείς» της διοργάνωσης «Αθήνα 2018 – Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου».

Δικαιωματικά παρούσες οι εκδόσεις Καστανιώτη, αφού έχουν εκδώσει βιβλία του 82χρονου Αβραάμ Β. Γεοσούα και  του 47χρονου Εσκόλ Νεβό, εγγονού του πρώην πρωθυπουργού του Ισραήλ. Ο μεγαλύτερος και ο νεότερος της συγγραφικής ομάδας των έξι.  Οι άλλοι τέσσερις συγγραφείς ήταν η 65χρονη ‘Εστι Χαΐμ, ο 58χρονος Ιλάν Σάϊνφελντ, η 55χρονη Γιουντίτ Κατσίρ και η 49χρονη ‘Ιρις Ελίγια Κοέν.

‘Οταν πηγαίνεις ν’ ακούσεις ανθρώπους της τέχνης που έρχονται από μία διακεκαυμένη γεωπολιτική ζώνη, έχεις τα μάτια σου και τ’ αυτιά σου ορθάνοιχτα. Προσέρχεσαι χωρίς βεβαιότητες, χωρίς προαπαιτούμενα, χωρίς συναισθηματισμούς και χωρίς στρατοπεδική αντιμετώπιση, γιατί εσύ βρίσκεται σε μία πόλη, στην πόλη σου, όπου δεν πέφτουν σφαίρες  και μπορείς να φθάσεις στον προορισμό σου χωρίς να κινδυνεύεις από ανθρώπινες βόμβες.

Στην πόλη σου όλα φαντάζουν ήρεμα και ήσυχα κι ας έχουν υποκύψει στη βία της επαναλαμβανόμενης μιζέριας, που κι αυτή βία είναι, γιατί ενώ δεν γίνεται τίποτα επιφανειακά, από μέσα σου αντιλαμβάνεσαι ότι λειτουργεί  ένας μηχανισμός που γκρεμίζει ο,τιδήποτε ως τώρα ήταν γνωστό και αυτονόητο. Κάθε ημέρα, κι εγώ δεν μπορώ να γνωρίζω, πόσες εκδηλώσεις γίνονται. Πολλές παρά πολλές. ‘Αλλες επιτυχημένες, άλλες αποτυχημένες. Η κάθε μία είναι διαφορετική, ακόμη κι αν νομίζεις ότι θα είναι μία από τα ίδια. Υπάρχουν κι αυτές, σαν να επαναλαμβάνουν το ίδιο έργο ή σαν να μην μπορούν ή να μην θέλουν να το παίξουν ποτέ.

‘Ομως το δεύτερο βράδυ, ήταν πραγματικό δώρο ν’ ακούς να μιλάει μπροστά σου, ο  πατριάρχης της ζώσας ισραηλινής λογοτεχνίας Αβραάμ Β. Γεοσούα, ο απλός σχεδόν μπρούτος στην συμπεριφορά του.  Είπε πράγματα μ’ αυτό το πάθος του που συγκλονίζει την ομήγυρι-χτυπάει τα χέρια στο τραπέζι και υψώνει συχνά τη φωνή του-που δεν είναι ανακόλουθα με την έως τώρα ειρηνιστική στάση του-πάντα όμως με την ματιά του πολίτη που ζει την καθημερινότητα στο Ισραήλ εκ των έσω κι όχι με την «πολυτέλεια» του έξωθεν παρατηρητή.

Ξεκάθαρα δήλωσε ότι οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι πρέπει να τα βρουν, ότι πρέπει οι δεύτεροι να αναγνωριστούν ως πολίτες και να αποκτήσουν ιθαγένεια, να μην καταφεύγουν οι δύο πλευρές στην εύκολη βία, να οδηγηθούν στον διάλογο μέσω τής πολιτικής κι όχι μέσω των όπλων. Αλλά απ’ ότι καταλάβαμε, καθώς είναι υπέρμαχος του τωρινού status quo, η ειρηνιστική του λύση-πρόταση του εγγράφεται εντός του ισραηλινού κράτους, με όρους ισονομίας και ισοτιμίας των δύο λαών.

Βεβαίως και καταδικάζει την επιλογή του αμερικανού προέδρου να μεταφερθεί η πρεσβεία τον Η.Π.Α. στην Ιερουσαλήμ -καθώς προκαλεί τους Παλαιστίνιους-, βεβαίως και λυπάται  για τα θύματα, δεν μπορεί όμως να δεχθεί τη δημιουργία δύο κρατών, ούτε την διχοτόμηση της Ιερουσαλήμ.

Συμπερασματικά, προτιμά μία εταιρική σχέση δύο συνομιλητών που έχουν αφήσει πίσω τους την καχυποψία και το μίσος, κοιτάζοντας να βρουν τον τρόπο να συνυπάρξουν με όρους αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Γι αυτό, προτείνει οι Παλαιστίνοι να αναπτύξουν την Λωρίδα της Γάζας με επενδύσεις από το ομόδοξα και ομόγλωσσα πλούσια αραβικά έθνη, ανάπτυξη που θα τους δώσει την δυνατότητα να ξεφύγουν από τον φαύλο κύκλο του αίματος.

Θερμός υποστηρικτής της θέσης να μην επικρατήσει ο φανατισμός που έλκει την καταγωγή του από την μυθολόγηση και την επαναμυθολόγηση του εβραϊκού έθνους μέσω των μύθων και των ιερών βιβλίων. Επομένως, ζητά να υπάρξει αλληλοκατανόηση κι αυτή θα επέλθει, όταν τεθεί στην άκρη το μυθολογικό παρελθόν και να επαναπροσδιοριστεί το παρελθόν ως γεγονός της Ιστορίας.

Αυτός ένας ορθολογιστής, ένας κοσμικός, κατευθείαν κληρονόμος του πνεύματος του Διαφωτισμού, βρίσκεται σε αντίθεση με τη ρητορική του Νετανιάχου, την οποία την θεωρεί εξαιρετικά επικίνδυνη, γιατί υποθάλπει τα πάθη αμφοτέρων των πλευρών,  καθώς εδράζεται στην μυθολογική σκέψη. Εξού και πρότεινε να επιστρέψουμε στην Ιστορία και να εγκαταλείψουμε την μυθολογία. «Γιατί αν κολλήσεις σ’ αυτήν, τότε το μέλλον μας δεν θάναι ευοίωνο. Τα λάθη που έχουν γίνει μόνο με την μελέτη της Ιστορίας επανορθώνονται».

Απεκδύεται τον ρόλο του αιώνιου θύματος -και εξαιτίας του Ολοκαυτώματος- γιατί πιστεύει ότι αν οι ομοεθνείς και ομόθρησκοί  του έτσι κι εξακολουθήσουν κινούνται σ’ αυτό το πεδίο, τότε δεν θ’ αργήσουν να γίνουν και πάλι θύματα. Μάλιστα, εμφατικά σχολίασε, αν και δεν υιοθετεί θρησκευτικές ερμηνείες, ως οιονεί προφήτης: «Αν οι Εβραίοι εξακολουθήσουν ν’ ανήκουν  παντού και πουθενά, θα καταστραφούν ξανά».

Φρέσκο φρέσκο πιάσαμε στα χέρια μας το μυθιστόρημά του «Η κομπάρσα» στη ρέουσα και ζωντανή μετάφραση της Μάγκυς Κοέν, η η οποία γνωρίζει να βρίσκει αντιστοιχίες εβραϊκών εκφράσεων με ελληνικές, χωρίς να διαταράσσεται η εσωτερική νοηματική ροή του κειμένου. Η Νόγκα, η κεντρική ηρωΐδα, αρπίστρια σε ολλανδική ορχήστρα, έχει αναγκαστεί να μεταναστεύσει εκτός της πατρίδας της, καθώς δεν βρίσκει εργασία εντός συνόρων. Μετά τον θάνατο του πατέρα της, ο αδελφός της ζητά να επιστρέψει στο Ισραήλ: από εκεί και  πέρα η μία έκπληξη διαδέχεται την άλλη, αφού υποχρεώνεται προς επιβίωση να παίξει σε ρόλους κομπάρσας.

Το νέο του βιβλίο, το οποίο δεν θ’ αργήσει να κυκλοφορήσει στο Ισραήλ, τιτλοφορείται «Η Σήραγγα». Κεντρικό πρόωπο ένας συνταξιούχος μηχανικός, ειδικευμένος στην κατασκευή δρόμων, που πάσχει  από άνοια σε αρχικό στάδιο. Η σύζυγός του τον ωθεί να να εργαστεί στο πλευρό ενός νεαρού μηχανικού, ώστε να απασχολείται και μην παραμένει εγκλωβισμένος  στο σπίτι.

‘Ομως το διήμερο των έξι Ισραηλινών συγγραφέων δεν τελειώνει εδώ. Θα επιστρέψουμε.

Φωτογραφία: Βασίλης Χατζηϊακώβου