Του Αντρέα Καρακούση
Το πλαίσιο των μέτρων έχει προσδιοριστεί, έστω και αν κρίνεται λανθασμένο από την πλειοψηφία της κοινωνίας.
Αφορά: 1. σε μείωση του αφορολογήτου (πιθανώς στα 7.000 ευρώ από τα 8.600 που είναι σήμερα) και αυτό είναι ακριβώς που δέχτηκε η κυβέρνηση και κατέστη δυνατό να ξεμπλοκάρει η διαπραγμάτευση.
Και αφορά ακόμα: 2. σε μείωση των συντάξεων -από το 2019- μέσω της σταδιακής κατάργησης της προσωπικής διαφοράς.
Σε σχέση δε με το δεύτερο θέμα… όλο το ζήτημα είναι να δούμε από ποιο ύψος συντάξεων και άνω θα αφορά η ρύθμιση. Διότι, η υπουργός Έφη Αχτσιόγλου φαίνεται ότι προωθεί ρύθμιση που θα αφορά όχι όλες τις συντάξεις, αλλά από ένα ύψος και πάνω. Άγνωστο το ποιο είναι αυτό το ύψος, άγνωστο τι θα δεχτούν και τι δεν θα δεχτούν οι δανειστές.
Σε γενικότερο επίπεδο, όμως, πρόκειται σαφέστατα για προνομοθέτηση προληπτικών μέτρων που θα ψηφιστούν άμεσα και θα ισχύσουν μετά το 2019.
Έστω και αν -όπως προκύπτει από έρευνες- οι πολίτες διαφωνούν και με τις πιθανές περικοπές σε συντάξεις, με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, αλλά και με την αύξηση του ορίου ομαδικών απολύσεων!
Τα δύο πρώτα όμως τα έχει αποδεχτεί ήδη η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, καθώς έχει αποφασιστεί να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση με όποιο κόστος… έτσι ώστε η χώρα να συνεχίσει να υπάρχει…
Επιστρέφοντας όμως σε αυτό που λέγαμε για την προνομοθέτηση… θα πρέπει να σημειωθεί οπωσδήποτε το εξής: Έχουμε να κάνουμε με μία προνομοθέτηση που αφορά σε μέτρα τα οποία θα εφαρμοστούν ανεξάρτητα από το πόσο καλές θα είναι οι δημοσιονομικές επιδόσεις έως το 2019!
Ο δε κ. Μητσοτάκης -που σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις θα είναι πρωθυπουργός όταν θα εφαρμόζονται αυτά τα μέτρα- θα μπορεί να πει ότι η σημερινή κυβέρνηση του έριξε πάνω του ένα δυσβάστακτο φορτίο! Και ποιος θα μπορεί τότε να τον αντικρούσει;
Αλλά, αν η κυβέρνηση δέχτηκε τη μείωση του αφορολογήτου… και το ΔΝΤ έβαλε νερό στο κρασί του. Δεχόμενο να γίνουν δεκτά επιπρόσθετα μέτρα 2,8 δισ. ευρώ και όχι 3,6 δισ. Είναι κάτι και αυτό… μπροστά στο σφυροκόπημα που δέχεται η χώρα.
Τα νέα μεγάλα βάρη
Πάντως, η μείωση του αφορολογήτου φέρνει επιβάρυνση 220 ευρώ στην περίπτωση ενός ετήσιου εισοδήματος των 8.000 ευρώ… που δεν είναι και αμελητέο. Οι δε φορολογούμενοι με εισοδήματα των 8.600 ευρώ ή μεγαλύτερα θα επιβαρυνθούν με το ποσόν των 340 ευρώ.
Στην τεχνική διαπραγμάτευση όμως θα συζητηθούν και οι περικοπές των καταβαλλόμενων συντάξεων. Η σταδιακή κατάργηση της προσωπικής διαφοράς -όπως είπαμε- θα οδηγήσει με το νέο καθεστώς σε απώλεια που υπολογίζεται κατά μέσον όρο σε 20% (από 10% έως 30%)! Μιλάμε δηλαδή για μια πολύ μεγάλη απώλεια, για ένα σοκ! Πού είναι λοιπόν η προσπάθεια για ανάσχεση του «κύκλου λιτότητας» που «σβήνει» τόσο καιρό την κοινωνία;
Ακόμα, στο πλαίσιο του νέου γύρου διαπραγματεύσεων για τη δεύτερη αξιολόγηση… οι συζητήσεις θα επικεντρωθούν στο ύψος των πρόσθετων μέτρων που απαιτούνται έτσι ώστε να πετύχει η χώρα πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% από το 2019 και μετά.
Η κυβερνητική στρατηγική…
Η ελληνική πλευρά όμως διαθέτει ευτυχώς και μερικά όπλα με τα οποία προσέρχεται στη διαπραγμάτευση, προσπαθώντας να ελαφρύνει τη λιτότητα που ακόμα δένει τη θηλιά στο λαιμό της ελληνικής οικονομίας.
- Θα αναφέρει ότι τα έσοδα από τον ΦΠΑ για το 2016 υπεραπέδωσαν -σε σχέση με το 2015- λόγω της χρήσης πλαστικού χρήματος (απέδωσαν 15 δισ. ευρώ) και ότι
- Υπεραπέδωσε ο ΕΝΦΙΑ αλλά και οι συνολικοί φόροι στην περιουσία (απέφεραν 3,6 δισ. ευρώ).
Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση σχεδιάζει αντίμετρα («Για κάθε ευρώ επιβάρυνσης… ένα ευρώ ελάφρυνσης»). Συγκεκριμένα, «ρίχνει» στο διαπραγματευτικό τραπέζι τη μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων, την ελάφρυνση των ασφαλιστικών εισφορών της μισθωτής εργασίας, την επιστροφή των κλαδικών συμβάσεων από το 2018 αλλά και ένα πακέτο ύψους 3 δισ. ευρώ -που θα προέλθει από την Παγκόσμια Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων- και το οποίο θα κατευθυνθεί στη δημιουργία 100.000 θέσεων εργασίας.
Όμως -και αυτό είναι το επίμαχο σημείο- τίποτα δεν έχει συμφωνηθεί με τους δανειστές ακόμα!
Τα εργασιακά… βάζουν φωτιά στη διαπραγμάτευση!
Η επιστροφή ωστόσο των κλαδικών συμβάσεων (η ισχύς τους δηλαδή σε ολόκληρο τον κλάδο) θα ανταλλαγεί όπως φαίνεται με την κυβερνητική αποδοχή περί αύξησης του επιτρεπόμενου ποσοστού ομαδικών απολύσεων ανά μήνα (οι δανειστές θέλουν να αυξηθεί το όριο από το 5% στο 10 %) και με τις αλλαγές στον συνδικαλιστικό νόμο.
Στο δεύτερο μέτωπο, οι δανειστές ζητούν μεταξύ άλλων να υπάρξουν διαδικασίες εξπρές για την έκδοση δικαστικών αποφάσεων αναφορικά με τη νομιμότητα της απεργίας και με την απόφαση των εργοδοτών να μην καταβάλλουν αμοιβή στους μη απεργούς. Και αυτό το δεύτερο έχει το εξής αιτιολογικό: Οι εργαζόμενοι αυτοί δεν θα πληρώνονται επειδή η απεργία δεν τους επιτρέπει να εργαστούν! Ακόμα: Απαιτείται αναθεώρηση του υφιστάμενου καθεστώτος των αιτιολογημένων λόγων για τους οποίους μπορεί να απολυθεί ένας συνδικαλιστής!
Επίσης, η υπουργός θεωρεί ότι οι δανειστές μπορούν να δεχτούν να αυξηθεί η διάρκεια της μετενέργειας που είναι από τα σημαντικότερα επίμαχα της Διαπραγμάτευσης για τα εργασιακά! Με την επαναφορά της μετενέργειας, οι όροι των συλλογικών συμβάσεων, ακόμη και μετά τη λήξη της διάρκειάς τους, παραμένουν ενεργοί για ένα ακόμη εξάμηνο, μέχρι να ολοκληρωθούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις που θα καταλήξουν στην υπογραφή νέας σύμβασης. Στο μεσοδιάστημα αυτό προστατεύεται ο εργαζόμενος.
Ωστόσο, η κυβέρνηση θεωρεί ότι θα αντιμετωπίσει μεγαλύτερο πρόβλημα και ίσως και την άρνηση των δανειστών στην περίπτωση που ζητήσει να υπάρξει επαναφορά της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθμισης: Δηλαδή, στην περίπτωση που ζητήσει να υπερισχύσουν οι ευνοϊκότερες διατάξεις των κλαδικών συμβάσεων έναντι των επιχειρησιακών. Δύσκολη θεωρείται ότι θα είναι και η επαναφορά του καθορισμού του κατώτατου μισθού από τους κοινωνικούς εταίρους.
Και μια τελευταία σημείωση: Το ΔΝΤ επιμένει να μην επανέλθουν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις και να επανεξεταστεί το ζήτημα της μονομερούς προσφυγής στον ΟΜΕΔ. Το μέτωπο λοιπόν των εργασιακών… βάζει χωρίς αμφιβολία φωτιά στη διαπραγμάτευση…
Το άγχος της κυβέρνησης…
Επανερχόμενοι στα μέτρα-αντίμετρα, η κυβέρνηση επιθυμεί να συμφωνηθούν στην τωρινή φάση όχι μόνο τα πρόσθετα μέτρα (διαρθρωτικά και δημοσιονομικά) που θα κλείσουν την αξιολόγηση αλλά και τα… αντίμετρα. Και όχι μόνο αυτό. Επιθυμεί επίσης να ψηφιστούν όλα αυτά –δηλαδή μέτρα και αντίμετρα– ως πακέτο από τη Βουλή μέσα στον Μάρτιο. Διότι, αν ψηφιστούν μόνο τα μέτρα που επιβάλλουν οι δανειστές… η κυβέρνηση θα αντιμετωπίσει τεράστιες αντιδράσεις μέσα στο κόμμα! Και φυσικά και στην κοινωνία!
Το θέμα πάντως είναι να διαφανεί από τις τεχνικές και πολιτικές διαπραγματεύσεις -οι οποίες αναμένεται να παραταθούν- αν σταδιακά θα υπάρξει μια τάση να αλλάξει το μείγμα της πολιτικής και να μειωθεί η λιτότητα. Αλλά τίποτα έως τώρα δεν προαναγγέλλει κάτι τέτοιο! Ο δε υπουργός Οικονομικών Ευ. Τσακαλώτος δήλωσε χαρακτηριστικά: «Εμείς θα κάνουμε τα πάντα στη διαπραγμάτευση αλλά δεν μπορώ να σας πω ποιο θα είναι το πακέτο».
Από την άλλη πλευρά, η Ευρώπη δεν βιάζεται να αναζωπυρώσει το «ελληνικό δράμα». Οι αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία είναι μία από τις αιτίες.
Οι σκοτεινές πτυχές…
Μιλώντας πιο συγκεκριμένα για τη διαπραγμάτευση, το ζήτημα είναι να δούμε τι ακριβώς θα γίνει σε ό,τι αφορά στο ασφαλιστικό, στο συνταξιοδοτικό και στα εργασιακά. Ποιες άραγε θα είναι οι «βαθιές τομές» πάνω στις οποίες έχει δεσμευτεί η Αθήνα;
Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση πιέζεται να προχωρήσει άμεσα στην περικοπή των παλαιών υψηλών συντάξεων (με ψαλίδισμα της προσωπικής διαφοράς).
Αλλά και γενικότερα το ασφαλιστικό είναι μάλλον ορθάνοικτο, καθώς η ευρωπαϊκή πλευρά θέτει θέμα μεταρρυθμίσεων στο συνταξιοδοτικό. Και το θέτει στο πλαίσιο του τρέχοντος προγράμματος διάσωσης (που λήγει στα μέσα του 2018).
Οι όροι του Ταμείου…
Σε σχέση με το χρέος, όπως τόνισε η επικεφαλής του ΔΝΤ Κρ. Λαγκάρντ αφού συναντήθηκε με την Α. Μέρκελ, δεν θα χρειαστεί «κούρεμα» αλλά μείωση επιτοκίων και αυτή ακριβώς είναι η σημαντική αλλαγή από τις μέχρι τώρα θέσεις του. Επίσης, το ΔΝΤ μιλά και για ανάγκη να επανεξεταστεί το θέμα της ωρίμανσης των δανείων (μετατόπιση χρεολυσίων μέσα στο χρόνο).
Η δε συμμετοχή του Ταμείου στο πρόγραμμα σε επίπεδο χρηματοδότησης… θα κριθεί από τις μεταρρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό, από την εξειδίκευση των μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους και από τις γενναίες μεταρρυθμίσεις που θα βοηθήσουν να αναπτυχθεί η οικονομία. Αυτά απαιτεί το ΔΝΤ και το πρώτο είναι το επίμαχο για τις αντοχές της κοινωνίας. Το ασφαλιστικό, που παρά τις διαβεβαιώσεις Κατρούγκαλου στο παρελθόν, ξανανοίγει με δραματικό όπως φαίνεται τρόπο!
Η συζήτηση για το χρέος μπορεί να ξεκινήσει μετά το τέλος της αξιολόγησης. Και το τελικό βήμα, βέβαια, θα είναι η ένταξη των ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ.
Άλλωστε, σύμφωνα και με το ΔΝΤ, για να υπάρξει το 2017 ανάπτυξη της τάξεως του 2,7% θα πρέπει να επιτευχθεί αυτή η ένταξη! Και όχι μόνο. Το ΔΝΤ έχει αναφέρει και άλλα πράγματα που αφορούν στην ανάπτυξη. Συγκεκριμένα, έχει μιλήσει για άρση των Capital Controls και έχει δηλώσει ότι θα πρέπει να αποπληρωθούν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του δημοσίου.
Μακρινή όαση… το τέλος της λιτότητας
Οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές και οι απαιτήσεις πιέζουν αφόρητα την Αθήνα! Οι κυβερνητικές θριαμβολογίες δεν έχουν μέλλον έστω και αν η χώρα πέτυχε μία ιστορικής σημασίας δημοσιονομική διόρθωση τα τελευταία χρόνια. «Το τέλος της λιτότητας» φαντάζει μακρινή όαση για την Ελλάδα. Το κλίμα βαραίνει! Οι πολίτες δεν προκρίνουν ρήξη με τους δανειστές αλλά δεν μπορούν να αντέξουν και άλλα βάρη. Θα αντέξει η κυβέρνηση; Και αν ναι… με πόσο ακόμα πολιτικό κόστος;
