ΝΕΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ
Ανθρώπινη, χαμηλών τόνων, ταινία από τον Κλιντ Ίστγουντ, τολμηρή πολιτική αλληγορία από την Τουρκάλα Άζλα Ντενίζ Οκία.

Του Νίνου Φένεκ Μικελίδη

**** Cry Macho

ΗΠΑ, 2021. Σκηνοθεσία: Κλιντ Ίστγουντ. Σενάριο: Νικ Σκενκ, Ν. Ρίτσαρντ Νας. Ηθοποιοί: Κλιντ Ίστγουντ, Ντουάιτ Γιόακαμ, Φερνάντα Ουρεζιόλα, Εντουάρντο Μινέτ. 104΄

Η μοναξιά, η προσπάθεια ανανέωσης μιας ζωής που βρίσκεται στη δύση της και η λύτρωση είναι θέματα που απασχολούσαν και εξακολουθούν να απασχολούν τον σκηνοθέτη Κλιντ Ίστγουντ σε αρκετές ταινίες του, από το γουέστερν «Οι ασυγχώρητοι» και «Σκοτεινό ποτάμι» μέχρι τον «Ελεύθερο σκοπευτή» και «Το βαποράκι».

Η προσπάθεια ανανέωσης μιας επιτυχημένης ζωής καθώς και η λύτρωσης είναι στο επίκεντρο και της νέας του αυτής ταινίας. Ταινίας, νέο-γουέστερν, με επίκεντρο πάντα τον άνθρωπο, ταινίας χαμηλών τόνων, δοσμένης με την αγάπη, τη συμπόνοια και την ανθρωπιά, μαζί και το σασπένς που απαιτεί ένα τέτοιο θέμα, στοιχεία που συναντάμε σε όλες τις ταινίες του σκηνοθέτη αυτού.

Ο «Μάτσο» της ταινίας δεν είναι κανένας σκληροτράχηλος άντρας που περιφέρει με έπαρση τον ανδρισμό του, αλλά ένας κόκορας, μοναδικός «φίλος» ενός νεαρού 13χρονου αγοριού του Ραφαέλ, που ο ηλικιωμένος, πρώην σταρ του ροντέο και τώρα αποσυρμένος από τη ζωή και αλκοολικός εξαιτίας του θανάτου της γυναίκας και του παιδιού του, Μάικ Μάιλο (ένας Ίστγουντ τέλειος στο ρόλο), αναλαμβάνει, εν έτι 1979, να ανακαλύψει κάπου στο Μεξικό και να φέρει πίσω στο Τέξας, στον πατέρα του, τον Χάουορντ Πολκ, ένα πλούσιο Αμερικανό ραντσέρη, και άνθρωπο που βοηθάει τον Μάικ να ξεπεράσει τα ναρκωτικά και τον αλκοολισμό του, προσφέροντάς του δουλειά στο ράντσο του.

Σύμφωνα με τον Πολκ, ο Ραφαέλ κακοποιείται τόσο από τη μητέρα του, Λέξα, όσο και από ανθρώπους στους δρόμους όπου περιφέρεται και βασικά ζει ο Ραφαέλ. Ο Πολκ θ’ ανακαλύψει σε μια κοκορομαχία τον Ραφαέλ, «ένα τέρας», όπως τον αποκαλεί η αδιάφορη για την τύχη του μητέρα του, που ζει σ’ ένα τεράστιο ράντσο, παραδομένη στις προσωπικές της ερωτικές και άλλες απολαύσεις.

Και μαζί του, και τον αγαπημένο κόκορα του νεαρού αγοριού, κυνηγημένος από τους μπράβους της, Λέξα, ο Μάικ αρχίζει μια επίπονη πορεία από το Μεξικό ως το Τέξας, για να μεταφέρει σώο ελεύθερο τον Ραφαέλ στον πατέρα του. Πορεία στην οποία θ’ ανακαλύψει πως πίσω από την «ανάθεσή» αυτή κρύβονται κι άλλοι πιο σοβαροί λόγοι, ενώ, σε μια από τις «στάσεις» που αναγκάζεται να κάνει σε ένα απόμερο χωριό, θ’ ανακαλύψει, για δεύτερη φορά, και τον έρωτα.

Εκείνο που ενδιαφέρει τον σκηνοθέτη πάνω απ’ όλα, όπως ήδη ανάφερα, είναι ο άνθρωπος, με άλλα λόγια τα πρόσωπα και οι χαρακτήρες τους, που, με βάση ένα καλογραμμένο σενάριο του Νικ Σκενκ, διασκευή ενός μυθιστορήματος του Ν. Ρίτσαρντ Νας, αναπτύσσει σταδιακά και με άνεση, ιδιαίτερα μέσα από τις σχέσεις του ηλικιωμένο Μάικ και του νεαρού Ραφάελ, σχέσεις από τις οποίες, ο Ραφαέλ, από τη μια, μαθαίνει για την εμπιστοσύνη και τη φιλία, και ο Μάικ, από την άλλη, που επίσης αρχίζει να ξανα-αποκτά εμπιστοσύνη στους άλλους αλλά και να δέχεται τις αλλαγές στη ζωή του και να τις απολαμβάνει όπως πρέπει.

Επεισόδια και γνωριμίες που αναπτύσσονται μέσα από σκηνές δοσμένες με εκπληκτική λιτότητα, συχνά και με συγκίνηση. τοποθετημένες σε φυσικούς χώρους και ωραία εικαστικά τοπία, μαζί και το χαμένο από τον «πολιτισμό» πιο κοντά στον άνθρωπο, μεξικανικό χωριό και με τον ίδιο τον Ίστουγντ, καβάλα στο άλογο όπως στα παλιά του γουέστερν, να μας επιστρέφει στη φύση και τις ομορφιές της, που ο σύγχρονος «πολιτισμός» έχει εδώ και δεκαετίες αρχίσει να εξαφανίζει.

Σε όλες τις ταινίες του, ο Ίστγουντ έχει δείξει πως πάνω απ’ όλα παραμένει σκηνοθέτης ηθοποιών. Γνωρίζοντας ο ίδιος το επάγγελμά τους, και έχοντας εργαστεί με διάσημους σκηνοθέτες, ξέρει πώς να χειρίζεται τους ηθοποιούς του και να βγάζει στην επιφάνεια τον καλύτερό τους εαυτό. Εκτός από την εξαιρετική όπως πάντα δική του ερμηνεία (είναι ήδη 90 χρονών), που ταιριάζει σωματικά και με το χαρακτήρα του πρωταγωνιστή του, ο Ίστγουντ αποσπά θαυμάσιες ερμηνείες από όλους, χωρίς καμιά εξαίρεση, τους ηθοποιούς του, μαζί κα τον Εντουάρντο Μινέτ που φτιάχνει με αληθοφάνεια και πειστικότητα το χαρακτήρα του 13χρονου αγοριού.

*** ½ Φαντάσματα στην Πόλη

Ghosts. Τουρκία, 2020. Σκηνοθεσία: Άζλα Ντενίζ Οκία. Σενάριο: Άζλα Ντενίζ Οκία, Αλί Ερέν Σαγιά. Ηθοποιοί: Ντιλάιντα Γκιουνέζ, Μπέριλ Καγιάρ, Νάλαν Κουρουτσίμ. 90΄

Στα «Φαντάσματα στην Πόλη», πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της Τουρκάλας Άζλα Ντενίζ Οκία (ταινία που προβλήθηκε στο περσινό φεστιβάλ της Βενετίας), μεταφερόμαστε στο πολύ κοντινό τότε μέλλον (στις 26 Οκτωβρίου 2020!) για να παρακολουθήσουμε, στη διάρκεια μιας και μόνο ημέρας, διάφορα επεισόδια από τη ζωή μιας ομάδας ανθρώπων (με επίκεντρο δυο γυναίκες) στην Κωνσταντινούπολη, ενώ έχουν ξεσπάσει ταραχές, εξεγέρσεις και βία, έχουν στηθεί μπλόκα και έχει διακοπεί το ρεύμα και η λειτουργία του μετρό, στη διάρκεια που τηλεόραση και ραδιόφωνο διαφημίζουν μια «Νέα Τουρκία» με «Νέες Κατοικίες», που προσφέρουν μια νέα και καλύτερη ζωή στους κατοίκους!

Αντίθετα όμως με τις διαφημίσεις για ένα λαμπρό μέλλον, η μισογυνιστική, καταπιεστική Τουρκία του Ερντογάν βρίσκεται στο χείλος του πολέμου, με τη φτώχεια και την ανεργία, με την εκμετάλλευση και την καταπίεση των μεταναστών, με τις καταπιεσμένες γυναίκες να διαδηλώνουν για τα δικαιώματα και την ελευθερία τους (σε μια σκηνή ξεσπάνε σ’ ένα όμορφο τραγούδι για την πλήρη ελευθερία τους), ενώ, σαν λάιτ-μοτίβ, ακούγεται ο θόρυβος ελικοπτέρων που επιτηρούν μια Πόλη που βράζει από αγανάκτηση.

Η σκηνοθέτρια καταφέρνει να περιγράψει με τον καλύτερο τρόπο την πραγματική, μαύρη εικόνα μιας χώρας που παρουσιάζεται να ανθίζει ενώ στην πραγματικότητα γλιστράει σε ένα χωρίς διέξοδο σκοτεινό μέλλον, μέσα από μια σειρά διάφορες, έξυπνα επιλεγμένες, σκηνές: ένας εργολάβος, πρώην έμπορας ναρκωτικών, που προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τα εγκαταλειμμένα, κατεστραμμένα κτίρια, ένας διαγωνισμός χορού, μια ακτιβίστρια καλλιτέχνιδα που προσπαθεί να οργανώσει μια έκθεση, η εκμετάλλευση μεταναστών για ακριβά ενοίκια, η αστυνομία που επεμβαίνει να σταματήσει τα κορίτσια που κάνουν μαθήματα χορού σε ένα άδειο οικόπεδο, μια καθαρίστρια του Δήμου που προσπαθεί να βρει χρήματα για να βοηθήσει τον φυλακισμένο, για πολιτικούς μάλλον λόγους, άντρα της, βίντεο τραβηγμένα με κινητό τηλέφωνο από άγνωστους, που φαίνεται να παρακολουθούν τους πολίτες για αστυνόμευση.

Με την Ντενίζ Οκία να μας αποκαλύπτει πως πίσω από το δήθεν ενωμένο πρόσωπο μιας καθησυχασμένης, γεμάτο υποσχέσεις για ένα ακόμη καλύτερο μέλλον, Τουρκίας κρύβεται ένα πρόσωπο διαφθοράς και καταπίεσης, ένα πρόσωπο έτοιμο από στιγμή σε στιγμή να καταρρεύσει.

** ½ – Αντίο, ηλίθιοι

Adieu les cons, Γαλλία, 2020. Σκηνοθεσία: Αλμπέρ Ντιποντέλ. Σενάριο: Αλμπέρ Ντιποντέλ, Μάρσια Ρομανό. Ηθοποιοί: Βιρζινί Εφιρά, Αλμπέρ Ντιποντέλ, Νικολά Μαριέ. 87΄


Απολαυστική, ευρηματική με δραματικά στοιχεία, κωμωδία καταστάσεων (αφιερωμένη στον Τέρι Τζόουνς των Μόντι Πάιθον, που το πνεύμα της κωμωδίας τους διαπερνά κάπου-κάπου την ταινία), βραβευμένη με 6 γαλλικά Σεζάρ (ανάμεσά τους καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας), γύρω από μια Γαλλίδα κομμώτρια, που της απομένουν λίγοι μήνες ζωής και η οποία προσπαθεί ν’ ανακαλύψει το παιδί της που εγκατέλειψε πριν από 30 χρόνια, και ένα ειδικό των κομπιούτερ και των νέων τεχνολογιών που επιχειρεί ν’ αυτοκτονήσει και ο οποίος αποφασίζει να τη βοηθήσει στην έρευνά της.

Στο δίδυμο αυτό θα προστεθεί και ένας τυφλός, με τον Ντιποντέλ να καταγράφει τις ξεκαρδιστικές τους περιπέτειες με ρυθμό, ευρήματα (συχνά με μια δόση σουρεαλισμού) και ωραίες εμηνείες, που, δυστυχώς, κάποια στιγμή ξεστρατίζει για να στραφεί στο μελοδραματισμό.